2020 yılına koronavirüs pandemisi damgasını vurdu. Bilim insanları, başta pandemi olmak üzere birçok alanda çalışmalarını hızlandırdı. Pekala 2021 yılında bizi hangi bilimsel gelişmeler bekliyor?
İklim krizi
BBC Türkçe’nin haberine nazaran 2021’de aşı çalışmaları, tıbbi gelişmeler, etraf, iklim, uzay çalışmaları ve daha pek çok alanda bilimi ağır bir ajanda bekliyor.
2021 yılı iklim değişikliği bakımından kıymetli bir yıl olacak. Çünkü ABD’de 20 Ocak’ta vazifesi devralacak yeni Lider Joe Biden, global ısınmaya karşı çabada ülkesinin tekrar liderliği alacağını ve Paris İklim Sözleşmesi’ne tekrar katılacağını açıklamıştı. Donald Trump idaresi bu kontrattan çekilmişti.
Birleşmiş Milletler’in İklim Konferansı Kasım ayında İskoçya’nın Glasgow kentinde yapılacak. Burada, 2015’teki Paris Sözleşmesi’nden bu yana birinci kere ülkelerin sera gazı emisyonlarını azaltma tarafında yeni gayeler belirlemesi bekleniyor. Avrupa Birliği ve Çin, 2050-60 yıllarına kadar sıfır karbon gayesi koyduklarını açıklamıştı. Bilim insanları, Biden’ın da ABD için benzeri bir maksat belirleyip belirlemeyeceğini merakla bekliyor.
Covid-19 araştırmaları
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından oluşturulan bir misyon gücü, Covid-19 salgınının kaynağını belirlemek hedefiyle Ocak 2021’de Çin’e gidecek.
Salgın hastalıklar uzmanları, virologlar, halk sıhhati uzmanları ve hayvan sıhhati araştırmacılarının yer alacağı küme, 2019’da tespit edilen ve SARS-CoV-2 ismi verilen koronavirüsün yayılmaya başladığı Wuhan kentinde, salgının başlangıç noktası olarak görülen Huanan pazarında incelemelerde bulunacak.
Virüsün çıkış noktasını belirlemek yıllar alabilir; lakin uzmanlar birtakım yeni bilgilere ulaşabileceklerini düşünüyor.
Aşı çalışmaları
Covid-19 salgınına karşı geliştirilen aşıların kimileri 2020’de onaylanıp kullanıma girdi. 2021’de ise yeni birçok aşının ne kadar tesirli olduğu netlik kazanacak.
ABD ilaç şirketleri Novavax ile Johnson & Johnson’ın faz üç klinik denemeleri üzerinde çalıştığı aşıların ve İngiltere’de de Oxford Üniversitesi ile AstraZeneca’nın geliştirdiği aşının sonuçları bekleniyor.
Bu aşılar, birtakım ülkelerde yaygın kullanılmaya başlanan lakin -70 üzere çok düşük sıcaklıkta depolanması gereken, m-RNA teknolojisine dayanan Pfizer/BioNTech ile Moderna’nın aşılarından daha kolay dağıtılabilecek.
2019 sonunda İngiltere ve ABD’de ‘viral-spike-protein’ aşı denemeleriyle ilgili iki büyük araştırma yapan Novavax’ın bu denemelerin sonuçlarını 2021 başlarında yayımlaması öngörülüyor.
Kök hücre araştırmaları
Kök hücre alanında çalışma yapan araştırmacılar, Memleketler arası Kök Hücre Araştırmaları Derneği’nin (ISSCR) araştırmalar için güncellediği rehberi bekliyor.
Üye temelli örgüt, son rehberini dört yıl evvel yayımlamıştı. Güncellemede, laboratuvar ortamında üretilen ‘insan embriyosu formundaki yapılar’ üzerine araştırmalara da yer verilecek.
Birçok yasaya geçmiş mevcut kurallar, laboratuvarda yapılan döllemeden sonraki 14 gün için araştırmaya müsaade veriyor. Bu müddetin uzatılması, bilim insanlarının birtakım hamileliklerin neden düşükle sonuçlandığını daha iyi anlamasını sağlayabilir.
Alzheimer ilacı
ABD Besin ve İlaç Dairesi (FDA), alzheimer hastalığını yavaşlattığı belirtilen birinci ilacın tedavide kullanımına onay verip vermeyeceğini kararlaştıracak.
Biogen ilaç şirketinin ürettiği aducanumab, amiloid ismi verilen yapışkan beyin proteinlerine yapışan bir antikor. Bilim insanları hastalığın tetiklenmesinin bu proteinlerle ilgili olduğunu düşünüyor.
İlacın tesiri konusunda ise farklı datalar var. Faz 3 basamağındaki iki klinik deneyden çelişkili sonuçlar alındı. FDA’nın oluşturduğu bağımsız heyet ise ilacın tesirine dair destekleyici bilgiler olmadığını söylüyor.
Mevcut Alzheimer ilaçları, hastalığın ilerlemesini engellemekten çok, hafıza kaybı üzere bilişsel semptomları tedavi etmeye yönelik.
Mars trafiği
Çin’in uzay bilimi konusundaki tezli gündemi 2021’de de devam ediyor. İnsansız bir uzay roketi Şubat ayında Mars’a inecek. Tianwen-1, Mars’ta su ve hayat belirtilerini arayacak. Tianwen-1, bu iş için kameralar, radar ve parçacık analizörleri dahil olmak üzere 13 aygıt kullanacak.
Başarılı olması durumunda, ülkenin kızıl gezegendeki birinci keşfi olacak. Birleşik Arap Emirlikleri ve Amerika Birleşik Devletleri’nin gönderdiği uzay araçlarının da tıpkı vakit diliminde kızıl gezegene varması bekleniyor.
En büyük uzay teleskobu
NASA tarafından geliştirilen “şimdiye kadar yapılmış en büyük, en güçlü ve karmaşık uzay teleskobu” olarak isimlendirilen James Webb Uzay Teleskobu’nun lansmanı Ekim ayında yapılacak.
8,8 milyar dolar pahasındaki Webb, 1990’da fırlatıldığında astronomide ihtilal yaratan ve o vakitten beri 1,3 milyondan fazla müşahede yapan Hubble Teleskobu’nun muvaffakiyetini tekrar etmeye çalışacak.
Webb, Hubble’dan daha fazla dalga uzunluğunu kapsayacak. Böylece de teleskobun bilim insanlarının kozmosun derinliklerine daha derinlemesine bakmasına imkan sağlaması bekleniyor.
Onedio
