İzlanda’da 800 yıldır uyumakta olan bir volkan harekete geçti. Bilim insanları bunun önümüzdeki 200 yıl için çok değerli bir başlangıç olduğunu belirtirken, bölge halkı uzun bir vakit sonra rahat bir uyku çekebilecek olmanın memnuniyetini yaşıyor.
İzlanda’da geçtiğimiz cuma günü mahallî saatle 20.45 sularında yüzlerce yıldır yaşanmamış bir olay yaşandı. Fagradals Yanardağı faaliyete geçerek lav püskürtmeye başladı.
Hürriyet’ten Sevin Turan’ın haberine nazaran başşehir Reykjavik’in 40 kilometre güneyinde bulunan volkanın yüzyıllardır uyuduğu uykudan uyanması hem İzlandalıları hem de dünyanın dört bir yanındaki bilim insanlarını ve meraklıları heyecanlandırdı.
Sismik aktivite 2019’un sonunda başlamıştı
Aslına bakılırsa İzlandalılar volkanın püskürmesini haftalardır sözün tam manasıyla gözlerini kırpmadan bekliyorlardı. Çünkü bölgede sismik aktivite Aralık 2019’da başlarken lav püskürmesinden evvelki 1 aylık müddet boyunca tam bir sarsıntı fırtınası yaşandı.
Bir günde 3 bin sarsıntı
24 Şubat’ta büyüklüğü 5.7 olan zelzeleyle başlayan fırtınanın akabinde ülkede çeşitli büyüklüklerde 50 binden fazla zelzele kaydedildi. Bunlardan 3 bin tanesi yalnızca bir günde meydana geldi.
Bir aydır uyumuyorlar…
Daima devam eden sarsıntılar bilhassa Reykjanes Yarımadası’nda yaşayanları günlerce uykusuz bıraktı. Örneğin Reuters’ın 15 Mart tarihli haberinde görüşlerine yer verilen Rannveig Gudmundsdottir isimli bir öğretmen, “Burada herkes çok yorgun. Geceleri yatmaya gittiğimde tek düşündüğüm şey, ‘Bu gece uyuyabilecek miyim?’ oluyor” diye konuşmuştu.
İzlandalılar volkan faaliyete geçmeden evvel uykusuz geceler geçirirken Avrupa’nın genelinde de kül kaygısı hakimdi.
2010 yılında yeniden İzlanda’da bir öbür yanardağ olan Eyjafjallajokull’un faaliyete geçmesi ve büyük ölçülerde kül püskürtmesiyle, Avrupa genelinde uçak seferleri haftalar boyunca iptal olmuş, çok büyük bir kaos yaşanmıştı.
‘Küçük bir çatlaktan sızan ufak bir püskürme’
Bilim insanları bu sefer emsal bir durum yaşanmayacağı konusunda dünyanın yüreğine su serpmeyi ihmal etmedi.
New York Times’ın aktardığına nazaran, İzlanda Üniversitesi’nden Jeofizik Profesörü Pall Einarsson, “Küçük bir çatlaktan sızan ufak bir püskürme. Epey zararsız ve rastgele bir hasar vermesini beklemiyoruz. Hava trafiğini sekteye uğratacak küller bile olmayacak” derken yanardağın aktifliğinin azalmaya başladığını da kelamlarına ekledi.
Öte yandan bilim insanları sızıntı küçük olsa da Fagradals Yanardağı’nın faaliyete geçişinin değerli bir şey olduğunu düşünüyor.
İzlanda Meteorololoji Dairesi doğal afet uzmanlarından Elisabet Palmadottir, “Gördüğümüz en küçük püskürmelerden biri evet, ancak o bölgede 800 yıldır bir püskürme görmemiştik. Dahası bölge başşehre ve havaalanına epey yakın” diye konuştu.
Müzikçi Björk de yanardağ ile ilgili bir paylaşım yaptı
Lakin patlama ve sızıntı küçük olsa da İzlandalıların heyecanı epey büyüktü. Binlerce kişi canlı görüntü yayınıyla lavların akışını izlerken dünyaca ünlü İzlandalı müzikçi Björk de toplumsal medya hesapları aracılığıyla kutlamalara katıldı.
Björk, püsküren dağın yakınlarında bir klip çektiğini de hatırlatarak, “EVETTTT!! püskürme!! Biz İzlanda’da çooook heyecanlıyız!!! Tabiat kendini söz ettiğinde duyduğumuz rahatlama hissini hala kaybetmedik!!!” iletisini paylaştı.
Ülkede 30’dan fazla etkin volkan var
Aslına bakılırsa İzlanda volkanik aktivitenin epeyce sık görüldüğü bir coğrafya. Ülkede 30’dan fazla faal volkan bulunuyor.
Hatta İzlanda adası ortalarında magma püskürten bir denizaltı dağ sırasının bulunduğu iki tektonik plakanın tam ortasında oturuyor. Yarımadanın iki tarafındaki plakalar süratle ayrıldığında oluşan boşluğu magma dolduruyor. Magma bu plakaları ittirdiği vakit ise zelzeleler yaşanıyor.
Son bir ayda yaşanan sarsıntı fırtınası da bu türlü bir durumdu. Akustik sinyallere nazaran 3 Mart’ta plakaların süratle ayrılmasıyla oluşan boşluğa gerçek hareketlenen magmanın bir çatlaktan yüzeye çıkması bekleniyordu. Lakin magma yüzeye çıkmak yerine günlerce plakaların altında dolaştı. Bu esnada yüzeyde insanların hissettiği zelzeleler ve çeşitli kırıklar meydana geldi.
Fagradals Yanardağı’nın harekete geçmesi Geldingadalur Vadisi olarak isimlendirilen bölgede on yıllar boyunca devam edecek bir hareketliliğin başlaması demek. Çünkü bölgedeki volkanlar 800 yılda bir uyanıyor lakin bir kere canlandıktan sonra da neredeyse 200 yıl boyunca püskürmeler devam ediyor.
Bu da bilim insanlarının İzlanda’nın güney batısındaki uzun vadeli volkanik aktiviteyi günümüz biliminin ve teknolojisinin imkanlarıyla daha evvel hiç olmadığı biçimde gözlemleyebileceği manasına geliyor.
Onedio
