Koronavirüs salgınıyla uğraşta değerli araçlardan biri olan HES kodunda yapılan sahtekarlılar ortaya çıktı. Bilhassa güvenlik vazifelilerinin dikkatli olmaması nedeniyle koronavirüs testi müspet çıkan ve karantinada olması gereken bireyler diğerine ilişkin HES kodlarıyla kamu kurumlarında, toplu taşıma araçlarında, AVM’ler ve restoranlarda kalabalığa karışıyor. Sahtekarlar bu kodları ya negatif bir tanıdıklarından ya da toplumsal medyada HES kodlarını paylaşanlardan buluyor.
Türkiye’de koronavirüs hadise sayıları her geçen gün artıyor. Günlük olay sayıları 50 bini aştı.
Salgın giderek yayılıp can kayıpları artarken, çok sayıda kişinin HES kodu sahtekarlığıyla diğerlerinin canının hiçe saydığı ortaya çıktı. Bilhassa AVM ve restoranlarda görevlilerin HES kodlarını dikkatsiz denetim etmesi bu HES kodu sahtekarlığınının artışına neden oluyor. Koronavirüs testi müspet çıkan ve karantinada olması gereken bireyler bu kodları ya negatif bir tanıdıklarından ya da toplumsal medyada HES kodunu paylaşan birilerinden ekran manzarası alarak gerçekleştiriyor. Edindikleri bu ekran imajı ile korona testi olumlu olmasına karşın istediği yere rahatça girip çıkabiliyor.
“AVM girişlerinde çok sıra olduğu için vazifeliler süratlice bakıyor”
Müspet ya da temaslı bireylerin başta AVM ve restoran olmak üzere birçok yere girdiğini söyleyen Marmara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dijital Bağlantı Araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık, “Koronavirüs pandemisinin tesiriyle birlikte artık toplumsal aralık ve toplumsal izolasyon kuralları giderek artmaya başladı. Bu süreçte Hayat Meskene Sığar uygulaması içerisinde bulunan kodu kullanarak bireylerin risk durumu belirlenmiş oluyor. Fakat bu periyotta toplum sıhhatini riske atan şahıslarında olduğunu söyleyebilmek mümkün. Son vakitlerde kimi müspet ya da temaslı bireyler negatif bir kişinin HES kodu ya da HES kodunun ekran imgesi ile istediği yere girebiliyor. Mesela AVM girişlerinde ekseriyetle çok sıra olduğu için güvenlik vazifelileri bu HES kodlarına süratlice bakıp o bireyleri içeri alıyor. Bu noktada bu beşerler kendilerini riske attıkları üzere etraflarını de riske atıyor” dedi.
Müspet ya da temaslı olan bir kişinin oburunun HES koduyla gezmesinin insanları vefata sürüklemek olduğunu belirten Doç. Dr. Kırık, “Birisi bir restoran ya da AVM’ye diğerinin HES koduyla girdiği vakit bulunduğu ortamdaki herkesi müspet yapma ihtimali artıyor. Son vakitlerde olay ve vefat sayılarındaki artışın sebeplerinden birinin de HES kodu dolandırıcılığı olduğunu söyleyebilirim” diye konuştu.
“HES koduyla birlikte kimlik de denetim edilmeli”
Doç. Dr. Kırık, kelamlarına şu formda devam etti: “AVM ve restoran çalışanları HES koduna baktıktan ve risksiz yazısını gördükten sonra vatandaşları içeri almalı. Birebir vakitte burada vazifelinin yapması gereken şey HES kodu ile birlikte kişinin ismini ve soyadını denetim etmesi. Vatandaşlar ise bu kimlik denetimin esnasında T.C. kimlik numaralarını elleriyle kapatarak gösterebilir” formunda konuştu.
“Sosyal medyada paylaşmayın”
İnsanların beğeni uğruna toplumsal medyada HES kodlarını paylaştığını söyleyen Doç. Dr. Kırık, “HES kodlarını gömlek ve tişörtlerinin üzerine bastıran bile var. Toplumsal medyada HES kodunu paylaşmış bir kişinin HES kodunu alarak çok rahat bir halde AVM ve restoranlara girilebilir. HES kodları bizim ferdî datalarımız kapsamında yer alıyor. Zira HES kodunuz size aittir ve biriciktir. Münasebetiyle bu kodların internet ortamında fütursuzca ölçüsüz bir biçimde paylaşılması katiyetle yanlıştır” dedi.
“Kimlik sorma yetkimiz yok”
İstanbul’da bulunan bir AVM’de Güvenlik Vazifelisi Amiri Serdar Galatasaraylı, “HES kodu sorgulama mecburu hale geldi. Biz de elimizdeki telefonlarla Hayat Konuta Sığar uygulaması üzerinde HES kodu sorgulaması yapıyoruz. Bazen riskli şahıslar de AVM’ye girmek isteyebiliyor. Bizler de çabucak duruma müdahale ediyoruz. Diğerinin HES koduyla girmek isteyenler de vakit zaman oluyor. O sırada kodu okuttuğumuzda çıkan harflerle kişinin söylediği ismi kıyaslıyoruz. Kişinin söylediği isim ile ekrandaki harfler tutuyorsa AVM’ye alıyoruz. Lakin uyuşmadığı vakit içeriye almıyoruz” dedi.
Vatandaşları AVM’ye alırken üç basamaktan biri ile denetim ettiklerini belirten Galatasaraylı, “Birinci kademe HES kodu sorgulama. İkinci etap barkod kodu ile sorgulama. Üçüncü kademe ise uygulama üzerinde risksiz yazısını görüp içeri alma biçiminde oluyor. HES koduyla giren şahıslara güvenlik vazifelisi arkadaşlarımız mümkün olduğunca isimlerini ve soyadlarını soruyor. Lakin diğerinin HES koduyla AVM’ye girmek isteyen kişi kendisinde bulunan HES kodu sahibinin ismini söyleyebilir. O esnada öbür bir uygulama gerçekleştiremiyoruz. Bizim vatandaşlara kimlik sorma üzere bir yetkimiz yok. Bu türlü bir yetkimiz olmadığı için de şahıslar oburunun HES koduyla AVM’ye girmiş oluyor.”
Onedio
