Rusya başkanı Vladimir Putin’in, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinde, Montrö Mukavelesi’nin korunması daveti yaptığı belirtildi.
BBC Türkçe’nin haberine nazaran Putin ve Erdoğan’ın dünkü telefon görüşmesinin akabinde Kremlin’den yapılan açıklamada “Türkiye’nin Kanal İstanbul’u yapma planları ışığında, Rus tarafı, bölgesel istikrar ve güvenliğin sağlanması için 1936 tarihli Montrö Mukavelesi’nin unsurlarına uygun olarak, Karadeniz Boğazları’ndaki mevcut rejimin korunmasının kıymetini vurguladı” denildi.
Reuters’ın haberine nazaran Kremlin’in açıklamasında ayrıyeten, telefon görüşmesinde Putin’in Ukrayna’yı ülkenin doğusundaki Donbass bölgesinde “tehlikeli provokatif ataklar yapmakla” suçladığı duyuruldu.
Erdoğan ve Putin’in Rusya’nın Kovid-19 aşısı Sputnik V’in üretimini de ele aldıkları kaydedildi.
ABD Karadeniz’e iki savaş gemisi gönderecek
Montrö Mukavelesi, sivil gemilerin hem savaş hem de barış periyotlarında Boğazlar’dan özgürce geçmelerini garanti ediyor. Mukavele birebir vakitte, Moskova’nın periyot devir gerginlik yaşadığı ABD ve Karadeniz’e kıyısı olmayan NATO üyesi ülkelere ilişkin savaş gemilerinin geçişlerini düzenliyor.
Mutabakata nazaran yabancı savaş gemileri geçişlerinden evvel bildirimde bulunmak zorunda ve Karadeniz’de 21 gün kalabiliyorlar.
Ankara, Rusya ve Ukrayna ortasındaki tansiyon arttığı bir devirde, ABD’nin Karadeniz’e gelecek hafta iki savaş gemisi göndereceğini bildirdiğini duyurmuştu.
Kanal İstanbul tartışmaları Montrö’yü nasıl etkiliyor?
Montrö Mukavelesi konusu, Kanal İstanbul ile ilgili tartışmalarda da vakit zaman gündeme geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Aralık 2019’da yaptığı açıklamalarda bu hususa değindi. Erdoğan, birinci açıklamasında “Bir İstanbul boğazımız var. Siz Independenta olayını unutuyor musunuz? Hepsinden öte Montrö Muahedesi Türkiye’ye ne kazandırmıştır ne kaybettirmiştir? Bunu hiç düşündünüz mü?” dedi.
Bundan yaklaşık bir hafta sonra yaptığı bir diğer açıklamada ise, Erdoğan, “Montrö Mukavelesi’nin siyasi tehdidine” dikkat çekmiş; sonrasında ise katıldığı bir televizyon programında hususla ilgili soruya “Montrö’yü başa takmayın” cevabını vermişti.
Bu açıklamalardan kısa bir mühlet sonra, Ocak 2020’de 126 emekli büyükelçi Montrö’nün tartışmaya açılmaması gerektiğini belirten ortak bir açıklama yaptı.
Büyükelçilerin ortak açıklamasında, Kanal İstanbul projesinin Montrö Mukavelesi’ni tartışmaya açacağı ve bu durumun Türkiye’nin boğazlar ile Marmara Denizi üzerindeki mutlak egemenliğini kaybetmesine yol açacağı belirtildi.
Açıklamada, “Montrö Mukavelesi’nin tartışmaya açılması, Türkiye’ye bütün bu kazanımlarını kaybettirebilecek yaşamsal bir egemenlik ve güvenlik, hülasa gerçek bir beka problemine yol açacaktır. Türkiye Cumhuriyeti üzerinde çeşitli emelleri olan devletlerin çıkarına hizmet edecek olan Kanal İstanbul’dan vazgeçilmelidir” denildi.
Emekli Amiraller bildirisi
Türkiye’de 104 emekli amiral geçen haftasonu , TBMM Lideri Mustafa Şentop’un “Bir Cumhurbaşkanı Montrö’yü feshedebilir mi?” sorusuna “Teknik olarak evet” cevabını vermesi ile Deniz İkmal Kumandanı Tuğamiral Mehmet Sarı’nın gittiği bir tarikat meskeninde sarık ve cüppe ile fotoğraflarının ortaya çıkması üzerine başlayan tartışmalarla ilgili olarak bir bildiri yayımlamıştı.
Bildiride, “Montrö; yalnızca Türk Boğazlarından geçişi düzenleyen bir kontrat değil, Türkiye’ye İstanbul, Çanakkale, Marmara Denizi ve Boğazlardaki tam egemenlik haklarını geri kazandıran, Lozan Barış Antlaşmasını tamamlayan büyük bir diplomasi zaferidir” denildi. Tuğamiral Sarı’nın imgelerine ait olarak da “Kabul edilemez nitelikteki birtakım imajlar, haber ve tartışmalar ömrünü bu mesleğe adamış bizler için çok derin bir ıstırap kaynağı olmuştur” tabiri kullanılmıştı.
Ayrıyeten bakınız
Onedio
