Neden Tunç Soyer? Bilim insanlarının tüm ihtarlarına karşın global ısınmayı ciddiye almadık. Olanca gücümüzü dünyayı har vurup harman savurmaya harcadık. Artık acı sonuçlarıyla karşı karşıyayız. Ülkemizde çıkan 112 yangında ormanlar yok oldu, canlılar can çekişerek hayatını kaybetti, beşerler evsiz kaldı… 2019’da misyona gelir gelmez büyük bir yangın yaşayan, son olarak sel, sarsıntı ve tsunamiyle sarsılan İzmir’de Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer örnek bir etraf seferberliği başlattı. Misyon tarifinde olmamasına karşın Gediz Irmağı için elini taşın altına koydu… Bize de Soyer’e sormak kaldı.
– Memleket yangın yeri oldu. 2019’da İzmir de büyük bir yangın yaşamıştı lakin iktidar o günden bugüne birebir telaffuzla devam ediyor.
Haklısınız, daha vazifeye başladığımız birinci aylarda böylesine bir acıyı yaşamıştık. O güzelim ormanların, içindeki tüm canlılarla birlikte gözlerinizin önünde yok olup gidişini izlemek tanım edilemeyecek kadar berbat bir his. Üzüntüyü, öfkeyi, afet karşısındaki çaresizliği bir ortada yaşıyorsunuz lakin bir yandan da halkımızın bu türlü sıkıntı günlerde gösterdiği dayanışma ve birliktelik ruhuyla ayağa kalkmak zorunda olduğunuzu hatırlıyoruz. O yangın günlerinde İzmirlilerin verdiği dayanak kül olan umutlarımızın yine yeşermesini sağladı. Yangının yarattığı tahribatın yaralarını sarmak, kentin ormanlarını korumak ve geliştirmek için “Orman İzmir” kampanyasını başlatmıştık. Orman İzmir kampanyası kapsamında üç ton su kapasiteli 60 su tankeri alıp orman köylerine dağıttık. İtfaiye takımları ulaşana dek kovalarla su taşıyarak yangınları söndürmeye çalışan orman köylerinin sakinleri, bu sayede daha donanımlı ve güçlü bir müdahale imkânına kavuştu. Böylelikle köylere dağıtılan su tankeri sayısını 290’a çıkarmış olduk. Tankerlerin kullanımı için köylülerimize yangın eğitimi verdik. Önümüzdeki devirde daha fazla orman köyünün bu hizmetten faydalanması için tanker alımlarımız devam edecek.
– Pekala, artık neden başa çıkılamıyor?
Evet, yangınlarla başa çıkmakta zorlanıyoruz. Her vakit olduğu üzere insanlarımızın fedakârlığıyla, cansiperane gayretiyle bir yerlere varmaya çalışıyoruz. Meğer bu sıkıntı artık yalnızca kahramanlıklarla değil bilime ve teknolojiye yatırım yaparak çözülebilir. Türkiye ormanlarının çok büyük kısmı kereste istihsal alanı (odun üretim alanı) olarak tanımlanmış durumda. Bu nedenle ormanlarımızdaki ağaç cinsleri son 60 yılda tektipleşerek, kereste bedeli yüksek ve süratli büyüyen ağaçlara dönüştü. Akdeniz ve Ege bölgelerinde hem süratli büyüyen hem de kereste kıymeti olan kızılçam ormanları hâkim hale gelerek monokültür (sadece çamdan oluşan) kızılçam ormanları oluşturuldu. Yaşadığımız orman yangınları, iklim krizini de dikkate aldığımızda, önümüzdeki yıllarda daha da artacak. Yangın söndürme uçakları üzere tedbirler, kısa vadede zorunlu olmakla birlikte asıl yapılması gereken bu eskimiş ve yanlış ormancılık siyasetini acilen terk etmek. Türkiye ormanları, odun dışı orman eserlerinin de yetiştirilebildiği birden çok ağaçtan oluşan doğal orman siyasetiyle yönetilmeli. Yanan ormanlarımıza süratle yanma eğiliminde olan çıralı bir gövdeye sahip kızılçamlar yerine yangına nispeten daha dirençli meşe ağacı üzere doğal Akdeniz ve Ege ağaçları da yüksek oranda dikilmeli. Orman yangınlarının orta ve uzun vadede denetim altına almanın yegâne yolu bu.
– Etraf konusunda hassaslığınız biliniyor. “Temiz Gediz Pak Körfez” yol haritası da bunun sonucu… Anlatır mısınız?
İzmir’in içme suyu kaynaklarının üçte biri Gediz’den besleniyor. İkincisi, Gediz Havzası yalnızca İzmir’in değil, Türkiye’nin ziraî üretiminin yüzde 10’unu yapıyor. Meyve zerzevat üretiminin yüzde 5.6’sını, zeytin üretiminin yüzde 10’unu yapıyor. Şayet orada bir zahmet varsa sizin sofranıza gelen domateste de problem var demektir. Aslında o zehirle sulanmış domatesi yiyorsunuz, farkında değilsiniz. Öncelikle şunu söylemek isterim: Aklımızı başımıza toplamamız lazım, dört büyük felaketle yüz yüzeyiz. Birincisi iklim krizi… O kadar büyük bir felaket ki… Nasıl şu anda beden ısımız 37 derece, bir derece arttığında hasta oluyorsak gezegen de o denli. Hasta bir gezegende yaşıyoruz, üstelik hasta ettiğimiz bir gezegen. Biz bu yıl İzmir’de hortumu da tsunamiyi de gördük. Hiçbirimiz bu felaketlerden muaf değiliz artık.
– Ve doğal olarak su kaynakları da kurumaya yüz tutuyor…
Elbette, suyla ilgili bir kederimiz var. Su tüketimimiz ziraî üretimin yüzde 77’si… Ziraî eser deseni planlayıp yeni bir tarım siyaseti oluşturmamız lazım. İklim krizi yokmuş, suyumuz bolmuş üzere yırtıcı bir tüketim içindeyiz. Bütün bunlar yetmiyor üzere zehirliyoruz. Tabiatın isyan etmemesi mümkün değil. Biz Gediz’i tekrar hayata döndürmek istiyoruz.
– Bu, üstünüze görev değil halbuki ki!
Olağan, ben Tarım Bakanı değilim, fakat ben bir lokal yöneticiyim. Beni beşerler seçerken hayatlarını iyileştirmemi istediler. Mevzuatı nereden bilsin vatandaş, benden bekliyor. Gücüm yettiğince de bunu yapacağım. Mecliste de söylediler, “Sen tarım bakanı mısın” diye. Ben bundan korku duyuyorum. Her vatandaş tasayı taşımalı.
– Artık ne yapacaksınız?
Aldığımız numunelerin tahlillerini sunacağız. Hangi zehir ne kadar var, onu göstereceğiz. Sonra hazırlanan raporu taleplerimizle birlikte yetkili mercilere göndereceğiz. Çok önemli bir kontrol ve yaptırım sistemine muhtaçlık var. Adam organize sanayi bölgesinde atık suyu 25 yıldır sulama kanalına veriyor. Dereye bile taşımaya tenezzül etmemiş. Bir yanında meyve bahçesi bir yanında sulama bahçesi var. 25 yıldır zehir alıyor, 200 bin lira ceza yazılmış. Arıtma tesisini neden yapsın ki 200 bin ceza yatırıp kurtarıyor. Bakanlık elektrik parası almıyorum, kâfi ki çalıştır dese vatandaş çalıştıracak, kirlilik azalmaya başlayacak.
– Böylelikle kansere yatırılan ilaç parasından da daha az olacak herhalde… Hem de çok kıymetli olan insan sıhhati kurtulacak.
Motamot o denli. Müdahale etmek çok kolay. Çiftçiyi de eğitmek lazım. Biz çiftçiye “Atalık tohum yetiştiriyorsan devletin verdiği taban fiyatın üç mislinden daha fazla verip alacağım” dedik. Zira su istemiyor. Yağmurla besleniyor. Niçin bunu yetiştirmiyoruz, bu da hayvan yemi… Özetle biz Gediz’e sessiz kalmayacağız. Devlette kaynak var, sorun bu kaynağı nereye harcadığı. Bizim Gediz ile ilgili yapacağımız altyapı yatırımı için 1.5 milyar lira gerekiyor. Kanal İstanbul için 77 milyar diye bir sayı var. 50 Gediz temizlersiniz ya da Kanal İstanbul yaparsınız.
MÜLTECİLERİ SAFRA OLARAK GÖRMÜYORUZ
– Türkiye Afganistan’dan gelen mültecileri konuşuyor. Geçmişte yaptığınız bir açıklamada Suriyelilere dikkat çekerken “İzmir’de son derece insanlık dışı şartlarda yaşadıklarını” söylemiştiniz… Tıpkı noktada mısınız?
Oldukça güzelleştirdik. Kentsel Adalet Şube Müdürlüğü kurduk. Burası tam da bu gayeye odaklanan bir şey.
– Bunun öbür yerde bir örneği var mı?
Benim bildiğim yok. Bizim bunu yapmamızın sebebi, bu kentte yaşayan dezavantajlı bireylerin, bilhassa de mültecilerin, hem dışarıdan gelmiş insanların toplumsal hayata entegrasyonunu sağlamak hem de onların hayatını kolaylaştıracak devalar üretmek. Temel emelimiz bu. Onun için bir adalet aracı yaptık. İzmir Barosu’yla yaptığımız muahede gereği, içinde bir avukat arkadaşımız oturuyor, mahalleye gidiyoruz, şiddet gören bayandan Suriyeli çocuğa adliye, hukuk gereksinimi olan ve imkânı olmadığı için adalet arayışında bulunamayanlara bu hizmeti baroyla birlikte biz götürüyoruz. Onlara lisan eğitimi veriyoruz, toplum sıhhati daire başkanlığı kurduk; özetle biz bu insanları safra olarak görmüyoruz. Tam bilakis onlara net olarak bu hayatın içinde insanca yaşayabilecekleri bir taban yaratmaya çalışıyoruz. Asimile değil, entegre ediyoruz. Kimliğini koruyarak burada yaşamasını sağlıyoruz. Başkası faşizm esasen. Onun o haliyle var olmasına imkân vermek. Bunun iki sonucu var. Biri, biz onlardan bir şey öğreniyoruz. İkincisi, onlar da bir biçimde dünya vatandaşı ve biz de bu dünyada yaşıyoruz.
– Bu türlü davranarak öbür kentlerden nasıl ayrıştınız. Hangi noktalarda başarılı oldunuz?
İzmir’de kabahat oranı fazlaydı. Fevkalade bir düşüş var, zira siz onların çocuklarına, gündelik hayatlarına takviye oluyor ve insan yerine koyuyorsanız bu bile yetiyor, zira insan yerine koymuyorlar.
BEN BİR ŞOVMEN DEĞİLİM
– Sizi bazen bir şapkayla köylülerin ortasında, bazen sahnede smokininizle dans ederken, bazen bisiklet üzerinde görüyoruz. Hangisi sizsiniz?
Hepsinin bir karmasıyım lakin bir şovmen değilim.
– AKP İzmir Milletvekili Mahmut Atilla Kaya, sizin için “Gezmeyi bırak, vazifesini yap!” demişti…
Ben 10 yıl Seferihisar’da belediye başkanlığı yaptım. Bir tane afişimi, posterimi göremezsiniz. O denli bir derdim olmadı, zira ben siyaseti tok insanların yapması gerektiğini düşünürüm. Ben de tok bir beşerim. Çok hoş yaşadım. Nâzım’ın dediği üzere beyaz örtülü masalarda da yedim, en fakir masalarda da… Ben hayatın manasını, bu hayata dokunup bir çentik atmakta bulanlardanım. Siyaset hayatı değiştirme işi… Kendimi popstar görmüyorum, güzel bulmuyorum, bu öyküler umurumda değil… Smokini de seviyorum, kasketi de seviyorum.
– Bir sorum da aktüel siyaset üzerine olacak. Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş, hiçbir vakit aday olduğunu açıklamadı ancak isimleri anketlerde daima cumhurbaşkanı adayı olarak soruluyor. Sizinki neden sorulmuyor?
Hiç düşünmedim doğrusu, gerçekten fikrim yok. Asla o denli bir amacım olmadı. Çocukluğumdan beri bırakın Türkiye’yi dünyayı kurtarmak üzere bir gayem var ancak onun için ne yapmam gerektiğini artık öğreniyorum. Evvel Seferihisar’dı, artık İzmir. Hele biraz İzmir çalışalım bakalım.
– İktidar yanlısı medyada şöyle bir haber çıktı: “HDP, CHP İzmir Vilayet Başkanlığı’nın da tam takım katıldığı ve teröristbaşı Abdullah Öcalan için ‘tecridi kaldırın’ davetinin yapıldığı miting düzenledi”… Bunlar sizi yıpratıyor mu?
Bu Emek ve Demokrasi Güçleri’nin organize ettiği bir mitingti. HDP’nin ya da CHP’nin değil. İzmir’de Emek ve Demokrasi Güçleri güçlü bir platformdur. CHP, vilayet lideri ve vilayet idaresi seviyesinde katıldı. HDP de zannediyorum o denli katılmış. Ben ayrılırken onlar alana yeni giriyordu. Şunu demeye çalışıyorum: Bizim HDP eş lideriyle yan yana sahnede konuşuyor üzere fotoğrafımızı da basmışlar, onu nasıl yapmışlar fotomontajla, bilmiyorum. Hücumun nedenini anladığınız vakit daha az yaralanıyorsunuz. Yoksa birinci başlarda çok uykusuz gece geçirdik. Çok üzülüyorduk. Sonra anladık ki sizin pak olmanızdan, akçeli işlere bulaşmıyor olmanızdan birileri rahatsız oluyor. Yapacak bir şey yok, dünyayı değiştirmek kolay değil, bedel ödetmeye çalışanlar olacaktır.
WHATSAPP KÜMESİ KURULDU, YAZAN YOK
– Yıl 2019… Cumhurbaşkanı büyükşehir belediye liderleriyle bir toplantı yaptı… Karşınızda da bütün kabine üyeleri oturuyordu. O vakit karşılıklı bir irtibat kurma isteği olduğunu söylemiştiniz. Bugün birebir görüşte misiniz?
Karşılıklı bir bağlantıya çok gereksinim var. O günkü tablo dayanılmaz umut vericiydi. Ne yazık ki orada kaldı, tek bir adım atılmadı. WhatsApp kümesi kuruldu, o günden sonra 1-2 defa günaydın yazıldı, o kadar… Çok üzücü…
MOTTOM REFAHI YÜKSELTMEK
– Bu bildirisi geçen gün Twitter’da paylaştınız: “Narin, Kadifekale’deki konutlarına davet etmişti, gittim, tanıştık. Hayallerinden bahsetti. Eşit olmayan şartlarda sürdürdüğü hayat çabasında, tiyatro bir tutku haline gelmiş. Takviye olacağım lakin asıl, o eşitsiz şartları ortadan kaldırmak için gayret edeceğim”. Bize bu yakın temaslardan bahseder misiniz? Beşerler ne istiyor, bizler gerçek şeyleri mi konuşuyoruz?
Öncelikle bu işin art planı, omurgasından bahsedeyim. Zira o söylediğim eşitsiz şartların ortadan kaldırılması için uğraş edeceğim lafı, aslında benim hayatımın mottosu. Ben siyaseti sade bu nedenle yapıyorum. Siyaseti yapmamın öbür bir sebebi yok. Ne şovmenim, ne bundan bir maddi beklentim var, ne daha büyük bir koltuğa oturmak üzere bir hevesim var. Tek bir derdim var, o da benimle ilgili, ben bunu içime sindiremiyorum. İnsanlığın yaşadığı bu evrim sürecinde bugün içine düştüğümüz bu durumu hazmedemiyorum. Bu bana olağan gelmiyor. Bu adaletsizlik, bu eşitsizlik, bu baskı, bu endişe bana olağan gelmiyor. Hasebiyle bunu değiştirmek için siyaset yapıyorum. Orta 2’den beri, yani yaklaşık 50 yıldır bu gayretin içindeyim. Buradan bütün dünyayı değiştiremeyebilirim lakin onun değişimi için adım atıyor olmak beni keyifli ediyor. Bu temas da o yüzden çok olağan. Hayata bu türlü bakıyorum, belediyeciliğe bu türlü bakıyorum. O nedenle portatif havuzlar kurup çocukları havuzda buluşuyoruz. O nedenle tarımla ilgileniyorum, o nedenle Narin’in meskenine ziyarete gidiyorum. Hepsinin ortak paydası, benim adaylık kampanyasındaki mottom, biz refahı büyüteceğiz ve bunun adil bir biçimde paylaşılmasını sağlayacağız. İzmir’deki refahı büyütmeye çalışıyorum. Hangi koltukta olursam olayım, bunun peşinden koşacağım.
– Herkes neden İzmir’e taşınıyor?
İzmir zira demokrasinin kalesi. İzmir yüzlerce yıl boyunca Anadolu’daki birincilere konut sahipliği yapmış bir kent. O kadar çok birincisi var k: Birinci orkestradan birinci gazeteye, birinci puldan birinci futbol ekibine sayısız birincisi var. İzmir, tarih boyunca liman kenti olması ve kavşak noktasında bulunması nedeniyle daima parlayan bir yıldız olmuş. Kuruluş ve Kurtuluş İzmir’de başlıyor biliyorsunuz. Bir Mardinli arkadaşımız var. Öteki bir arkadaşım ona “Nerelisin” diye sordu, “İzmirliyim” dedi. Sen Mardinlisin… Yok, artık İzmirliyim dedi. İzmir içine alıyor, bir formda yoğurarak İzmirli haline getiriyor. Zira burada birlikte yaşama kültürü, demokrasi var. Size farklılığınızı korumanıza müsaade veriyor lakin hayatın içine entegre olmanızı da sağlıyor. Hiç unutmuyorum, bir vapurda gidiyordum, Konak-Karşıyaka vapurunda, karşımda başı örtülü bir hanımefendi oturuyor. Konuşmaya başladık. Laf lafı açtı, bayan bana sonunda dedi ki “Ben Ankara’da da İstanbul’da da yaşadım. Buradaki kadar hiçbir yerde rahat etmiyorum.” Bu çok değerli bir şey.
Cumhuriyet
