Geçtiğimiz günlerde toplumsal medyada viral olan, haber sitelerinde ve hatta gazetelerde kendine yer bulmuş birtakım haberler gerçeği yansıtmıyor lakin birinci etapta hepimiz bunun karşıtı olduğunu düşündük.
Gelin, bu haberler neymiş ve işin aslı nasılmış daima birlikte görelim.
Ayrıntılara geçmeden bir evvelki içeriğimizi de şöyle bırakalım
Teyit.org iş birliği ile…
1. “Covid-19'dan korunmak için dezenfektan tüketen 800 kişinin öldüğü iddiası”
Kimi haber sitelerinde yer alan içeriklerde bir araştırmaya atıfta bulunularak Covid-19 hakkında yayılan yanlış bilgiler sebebiyle binlerce insanın hayatlarını kaybettiği sav edildi. Bunlardan en belirginiyse Covid-19'dan korunmak için dezenfektan tüketen 800 kişinin öldüğü savıydı.
Lakin tez yanlışsız değil. İddialarda bahsi geçen makaledeki 800 sayısı İran'da makul bir vakit diliminde alkol tüketimi sonrasında ölen toplam kişi sayısını gösteriyor. Bu sayı içinde yanlış bilgiye inanarak hayatını kaybedenler olduğu kadar, cümbüş emelli günlük alkol tüketimi de mevcut olabilir.
The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene'deki 10 Ağustos 2020 tarihli makale, Covid-19 hakkındaki yanlış bilgilerin dünya çapında neden olduğu toplam mevt sayısına odaklanmıyor.
Genel olarak Covid-19 hakkında ortaya atılan yanılgılı bilgilerin, söylentilerin ve komplo teorilerinin dünya çapında yayılım alanları incelenmiş. Örneğin yapılan çalışmaya nazaran Hindistan, ABD ve İspanya Covid-19 hakkındaki yanlışlı bilgilerin yayılımında başı çeken ülkeler. Ayrıyeten makalede yanlışsız bilginin yaygınlaşmasında devlet ve sıhhat otoritelerinin işbirliklerinin ehemmiyeti vurgulanıyor.
Aslında haber merkezlerinin öne çıkardığı 800 kişi, dünya genelinde dezenfektan içerek hayatını kaybeden şahısları göstermiyor. İran’da Şubat-Mayıs 2020 ayları boyunca alkol tüketerek Covid-19'u tedavi edebileceğini düşünen 800 kişi, alkol zehirlenmesi nedeni ile hayatını kaybetmiş.
Tıpkı nedenle 5 bin 876 kişi hastaneye kaldırılmış ve 60’ı kör olmuş. Benzeri biçimde alkol tüketimi hakkındaki yanlış bilgi sebebiyle Türkiye’de de 30 kişi hayatını kaybetmiş.
Link
2. “Magnezyum, B12 ve D vitaminlerinin Covid-19'un ağır geçmesini önlediğinin bilimsel olarak kanıtlandığı iddiası”
toplumsal medya platformu Twitter üzerinden yayılan bir teze nazaran Magnezyum, B12 ve D vitaminleri Covid-19 hastalığının ağır geçmesini önlüyor. Paylaşım, tezin bilimsel olarak kanıtlandığını da öne sürüyor.
İddiayı paylaşan kullanıcı tweetini bir küme araştırmacı tarafından 5 Ocak ila 15 Nisan tarihlerinde yapılan ve Haziran ayında yayınlanan bir makale ve Temmuz ayında Febs Journal'da yayınlanan bir çalışmaya dayandırdı.
Lakin argüman gerçek değil. Makale, öne sürülen savın bilimsel olarak kanıtlandığı manasına gelmiyor.
Birinci çalışma Magnezyum, B12 ve D vitamini kombinasyonlarının ileri yaşlardaki Covid-19 hastalarının üzerindeki tesirini ölçmek için 43 kişilik hudutlu bir örneklem kümesiyle yapılmış.
Çalışmanın bilimsel olmadığı söylenemez lakin çalışmada Magnezyum, B12 ve D vitamini kombinasyonlarının 50 yaş üzeri ve durumu ağır hastalarda Covid-19’un tesirlerini azaltıp azaltmayacağını anlamak için rastgele seçilecek daha büyük bir örneklem kümesine gereksinim duyulduğu belirtilmiş.
Ek olarak, hastalığın dinamik yani durağan olmayan bir süreç olduğu da tekrar çalışmada vurgulanıyor. Sonuçta bilimsel olarak kanıtlanan bir alakadan kelam etmek mümkün değil.
Link
3. “Videonun İzmir'e düşen meteora ilişkin olduğu iddiası”
İzmir’e düştüğü argüman edilen bir meteora ilişkin çeşitli görüntüler toplumsal medyada yayıldı. Bu görüntüler ortasından gerisinde bıraktığı yeşil ışığıyla bir binanın üzerinden geçen meteor görüntüsü yüz binlerce defa izlendi.
Lakin bu argüman gerçek değil. Videodan alınan imajlar, bilakis görsel arama yoluyla aratıldığında görüntünün 18 Ağustos'tan evvel paylaşıldığı kaynaklar görülüyor. Bu kaynaklar ortasında görüntünün birinci paylaşıldığı ana da ulaşılabiliyor. Görüntü, Avustralya’da Haziran 2020'de kaydedilmiş.
Görüntü, 14 Haziran günü Avustralya’daki Barrow isimli adada çekilmiş ve sonraki gün paylaşılmış.
Meteora ilişkin imajlar çeşitli internet sitelerinde de bu lokasyon bilgileriyle yayılmış ve haber sitelerinde de yer almış. Bu haberlere nazaran gökyüzündeki cisim bir meteor ya da alev topu olabilir fakat İzmir ile bir alakası bulunmuyor.
İzmir’de meteor düştüğüne dair resmi bir açıklama ise şimdi yapılmadı. Lakin bölgenin muhtarı İzmir ve Manisa etrafında görüldüğü argüman edilen meteorun 50 dönümlük bir sazlık alanda yangın çıkardığını belirtmiş. Görüntünün yayılmasına vesile olan Orhan Çelik isimli kullanıcı da, tekrar kendi tweeti altında görüntünün İzmir’den olmadığını doğrulayan bir söz kullanmış.
Link
4. “Fotoğrafın Türk gemisinin çarptığı Yunan gemisi Limnos’u gösterdiği iddiası”
Birtakım haber sitelerinde yer alan bir fotoğrafın TCG Kemal Reis tarafından yapılan önlemeden sonra hasar alan Yunan gemisi Limnos’u gösterdiği tez edildi. Haberlerde hasar alan Limnos’un birinci kere görüntülendiği bilgisi de yer aldı.
Lakin sav gerçek değil. Limnos isimli geminin burnu montajlanmış.
Kullanılan bu görselin Yunanistan Deniz Kuvvetleri'nin internet sitesinden ulaşılabilen özgününde, geminin ön kısmında hasar olmadığı ve çapanın da yerinde olduğu anlaşılıyor.
Sitenin 14 Ekim 2018’de kaydı alınmış bir arşiv imgesinden de birebir aynı fotoğrafa ulaşmak mümkün. Daha dikkatli bakıldığında ise montajlanan Limnos’un ağzının köpek balığına benzediği görülüyor.
Reuters’a konuşan Yunan bir yetkili, iki gemi ortasında yaşanan yaklaşmayı, kaza olarak nitelemiş. Buna nazaran Akdeniz’de doğalgaz arama faaliyeti yürüten Oruç Reis’e eskortluk eden TCG Kemal Reis ile Yunan gemisi Limnos bir yakınlaşma yaşamış. Habere nazaran Limnos’un burnu Kemal Reis’e dokunmuş, fakat bir hasar meydana gelmemiş. Yetkili, geminin Fransa ile gerçekleştirilen tatbikata da katıldığını kelamlarına eklemiş.
Link
5. “Aşılarla insanlara maymun ve domuz geni enjekte edildiği iddiası”
Aşı aykırıları tarafından toplumsal medyada vakit zaman aşılarla ilgili argümanlar ortaya atılıyor. Bu kere aşılarla çocuklara maymun ve domuz DNA’sı enjekte edildiği, aşıların çocukları domuzlaştırıp maymunlaştırdığı öne sürülmüş.
Fakat sav hakikat değil. Aşılarla çocuklara maymun ya da domuz geni enjekte edilmiyor. Bazı aşılarda stabilizatör olarak domuz jelatini eklense de, bu unsur DNA’ya nüfuz etmiyor. Maymun hücreleri ise aşı geliştirilmesi için virüsün izole edilmesinde kullanılıyor; sonuncu eserde yer almıyor.
Hayvansal jelatin, birtakım aşılara stabilizasyon hedefiyle eklenen bir husustur. Bunlar aşıların içindeki faal hususların üretim, taşıma ve depolama sırasında bozulmasının engellenmesi için stabilizatör olarak kullanılıyorlar.
Bu jelatin domuz dokularından da elde ediliyor, lakin bu bir mecburilik değil. Hakikaten her aşıda domuz jelatini yok; çekinceleri olan ailelerin çocuklarını, yeniden tıpkı hastalığa karşı, jelatin içermeyen aşılarla aşılatmaları mümkün. Aileler bu türlü bir talepte bulunabiliyor.
Üstelik kullanılan jelatin çok fazla süreçten geçiriliyor, saflaştırılıp küçük moleküllere ayrılmaları sağlanıyor. Özcesi domuza ilişkin spesifik hücrelerden büsbütün arındırıldığı söylenebilir.
Birçok jelatin içeren aşıda yapılan DNA tahlilinde de domuz DNA’sına rastlanmıyor. Yani bilimsel çalışmalar domuz jelatinin kullanıldığı aşılarda DNA tespit edilmediğini ortaya koyuyor. Dahası, Türkiye’de Sıhhat Bakanlığı tarafından temin edilip kullanılan aşılarda domuz değil, sığır jelatini kullanılıyor.
Link
Bu içerikler de ilginizi çekebilir
Onedio
