Sivrisinekler nedeniyle her yıl yarım milyona yakın insan hayatını kaybediyor. Bilim insanları, sivrisineklerin insan kokusunu nasıl aldığı sorusunun karşılığı ile, yüz binlerce kişiyi kurtarabilir.
‘Sivrisinekler ısıracakları maksadı çoğunlukla kokuya nazaran seçerler’
Independent Türkçe’nin haberine nazaran, her yıl yüz binlerce insanın mevt nedeninin ardında yer alan sivrisineklerle ilgili, bilim insanlarının yürüttüğü çalışmalar, hayat kurtarabilir.
Zika, dang humması, Batı Nil virüsü ve sıtma üzere ölümcül hastalıkları bulaştırabildikleri için, sivrisineklerin insanları nasıl maksat aldığının bilinmesi önemli ehemmiyet taşıyor.
Çünkü bu böcekleri şimdi iz üzerindeyken durdurmak, her yıl bu hastalıklar nedeniyle hayatını kaybeden yarım milyon kadar insanı kurtarabilir.
ABD’deki Princeton Nörobilim Enstitüsü’nde ekoloji ve evrimsel biyoloji alanında asistan profesör Carolyn McBride, “Sivrisinekler ısıracakları maksadı çoğunlukla kokuya nazaran seçerler” diyor.
‘Sineklerin koku alma duyularını denetim edebilirsek, davranışlarını da ederiz’
Johns Hopkins Üniversitesi’nin Duyusal Biyoloji Merkezi’nde nörobilim doçenti Christopher Potter’a nazaran bu süreci anlamak, sivrisineklere karşı çok daha tesirli kovucular geliştirmenin ve hayat kurtarmanın anahtarı.
Sıtma taşıyan ve yalnızca insanı ısıran sivrisinek çeşidi Anopheles’i inceleyen Potter, “Bu sineklerin koku alma duyularını denetim edebilirsek, davranışlarını da ederiz” diyor.
Hayvan kokularının kimyasal bileşimine dair bir kütüphane oluşturuldu
McBride’ın laboratuvarında çalışan yüksek lisans öğrencisi Zhilei Zhao, “Bu süreci araştırmak için, insan ve hayvandan alınan koku özlerine dişi sivrisineklerini maruz bırakmaya ve beynindeki sinirsel aktiviteyi kaydetmeye karar verdik” diyor.
Zung, yıllar süren çalışmalarda şimdiye dek sıçanlar ve bıldırcınlar da dahil olmak üzere yaklaşık 40 farklı hayvandan koku örnekleri topladıklarını ve hayvan kokularının kimyasal bileşimine dair bir kütüphane oluşturduklarını söylüyor:
Meslektaşlarıyla birlikte mevzuyla ilgişi eski araştırmaları tarayan Zung, insan cildine mahsus doğal yağlardan biri olan sapienik asidin decanal oluşumuna yol açtığını tabir ediyor.
Sinek beynindeki aktivite
Sivrisineklerin neyin kokusunu aldığını keşfetmek, öykünün yalnızca bir kısmı. Çünkü bu kokuyu nasıl aldıklarını anlamak da kıymetli. Bu süreci anlamak isteyen bilim insanları, genetiği değiştirilmiş Aedes aegypti tipindeki sivrisinekler yetiştiriyor.
McBride, “Böylelikle minik başlarını açıp onları bir mikroskopla izleyebildik ve beşerle hayvan kokularına maruz kaldıklarında hareketlenen nöronları gözleyebildik” diyor.
McBride’ın araştırma takımı, sivrisineklerin kokuları algılayan yaklaşık 60 farklı nöron tipine sahip olduğunu biliyor. Bu nedenle birinci başta böceklerin beyinlerinde çok fazla aktivite göreceklerini düşündü. Lakin beyinler, şaşırtan formda sessizdi, yani aktivite tahminen de birkaç nöron çeşidinden ibaretti.
McBride bu çalışma hakkında şu bilgileri veriyor:
Onedio
