Twitter, bilhassa “Gezi Direnişi”nden sonra ülkemizde daha faal kullanılmaya başlandı. 90’ların ve 2000’lerin “Konuşan Türkiye” sloganı, 2010’larda “Yazan Türkiye” olarak Twitter’da yeni bir slogana dönüştü.
Bunun doğal sonucu olarak da ortam kendi fenomenlerini yarattı. Organik takipçilere sahip fenomenlerin bir kısmı vakitle sık sık eleştirilen kanaat liderine dönüştü.
En itidallisinden en aşırısına her politik görüşten on binlerce takipçisi olan Twitter hesapları, toplumsal medya gündemine taraf vermeye başladı.
Bu durum her şeyden evvel iktidarı rahatsız etti. Sebebi de açıktı. Yeni medya tertibinde istek üretimi eskisi üzere işlemiyordu. Köşe müellifleri ve gazete manşetlerinde üretilmeye çalışılan istek, toplumsal medyada bir tweet ile paçavra ediliyordu.
Toplumsal medyada oluşturulmaya çalışıldığı sav edilen algı, aslında yıllarca klasik medyada oluşturulmaktaydı. Sonuçta medya da devletin ideolojik aygıtlarından biriydi. Lakin toplumsal medyada işler pek ahbap çavuş alakasıyla yürümüyordu.
Pekala, meskeninde pijamasıyla tweet atan 25 bin takipçili bir Twitter fenomeni, 25 bin TL maaşlı bir köşe müellifinden nasıl daha tesirli olmuştu?
Bir tweetle bakanlara açıklama yaptıran ve zaten oluşan bu güç neydi? Dış güçler mi? Hayır. İlluminati mi? Hayır.
Her şeyden önce Twitter fenomenlerinin işvereni yok, iktidar baskısı yok, marka baskısı yok. Kısaca bu şahıslar özgürler. Söz etmek istediklerini, anonim kalabildikleri ölçüde tabir ediyorlar.
Halbuki köşe muharrirleri o denli mi? Hem iktidardan çekinmeyecek, hem işvereni huzursuz olmayacak hem de içinde bulunduğu medya kümesinin reklam departmanı rahatsız olmayacak… Bu baskı ortamında klâsik medya susarken doğal ki toplumsal medya konuşacaktı.
Hem iktidar yanlıları hem muhalif Twitter kullanıcıları Seyahat periyodunda uzunluk gösterirken köşe müellifleri televizyon ve gazetelerde patinaj yapıyordu. Tekrar 17/25 Aralık periyodunda iktidar yanlısı Twitter kullanıcıları, ana akım medyadaki köşe muharrirlerinden daha tesirli biçimde iktidar savunusu yapıyorlardı.
Pekala, yalnızca bu baskı mı klasik medyayı susturan? Elbette hayır. Twitter fenomenleri güçlerini yalnızca klavyelerinden alıyorlar. Her türlü saçmalama hürriyetine sahip olmak onları özgür ve samimi kılıyor. Klâsik medyanın kalemleri özgür olmadıkları üzere samimiyet testinde de sınıfta kalıyorlar.
Bir köşe muharriri her türlü reklamı köşe yazısına yedirirken ve bu durum yadırganmıyorken Twitter fenomeni viral aldığında yüzler buruşur.
Takipçileri samimiyet sorgulamasını girer ve o noktadan sonra fenomenin etkileme gücü azalır. Instagram influencerları üzere yapaylaşır. Atılan tweetlerin altında “acaba?” aranır.
Bir diğer sorun gündem ya da gündemsizlik…
Başörtüsü, darbe, korona, terör, dış güçler… Bu anahtar sözler ile kurdukları binlerce cümleyi ısıtıp ısıtıp sunan köşe yazarları… Eminiz kendileri de bundan sıkılıyor.
Farklı bir gündeme giremiyorlar. Neden? Sürüden ayrılanı kurt kapar…
Lakin Twitter fenomeni için durumlar farklı. İsterse SMA hastalarının sıkıntılarına değinir, isterse Boğaziçi’nde aksiyon yapan gençleri savunur. Ya da gece 1’de efkarlanıp bir tweet atar. Zira insandır, özdendir, içimizden yani bizdendir.
Gazete köşe müellifleri yıllarca kendilerini mumyalayıp canlı üzere satmaya çalışsalar da toplumsal medya onların façasını bir nebze aldı.
Gündem hakkında konuşma monopolü köşe müelliflerinin elinden alındı. Klasik medya artık toplumsal medyanın alay ve tenkit konusu.
Ana akım medyada şişirilen sinemalar, diziler, müzikçiler, müzikler, televizyon programları, siyasetçilerin balonları toplumsal medyada patlıyor. Hem de tek bir tweetle. Artık makam, ün ve güç sahipleri için toplumsal medya yalnızca rahatsız edici bir platform.
Çağdaş devletin ideolojik aygıtlarından olan ana akım medyanın köşe müellifleri için 3 İhlas 1 Fatiha okur muyuz?
Althusser’in Devletin İdeolojik Aygıtları isimli yapıtında bu aygıtlar tek tek sıralanır. Okullar, basın, aile, kurumsal din… Bu kurumlar için ‘hiçbir özne tarafından üretilemez lakin özneyi şekillendirir’ tespiti yapılır ve bu kurumların, toplumun objektif yüzünü temsil ettiğini tabir edilir. Bu, klasik medya için geçerli fakat toplumsal medya bu tarifi delerek devlet için “bir ideolojik aygıt” olma özelliğini kaybediyor. Kaybetmekle de kalmıyor, klasik medyanın gücünü sarsıyor, bazen devlete baş kaldırıyor.
Mevcut aygıtlarla bilhassa gençler üzerinde istek üretemeyen devlet de toplumsal medyayı bir aygıt/enstrüman olarak kullanmak için devalar üretiyor. Pelikanvari tahliller, yasaklar ve düzenlemeler, “yerli ve ulusal Twitter” denemeleri…
Ruhu gereği liberal olan toplumsal medyanın, vakit içinde devletin tam performanslı kullandığı bir ideolojik aygıta dönüşüp dönüşmeyeceğini bilmiyoruz lakin şayet dönüşürse Twitter fenomenlerinin de bugünkü köşe müellifleri üzere tatsız tuzsuz bir hal alacakları kesin.
Onedio
