Avrupa’dan çöp ithalatıyla gündeme gelen Türkiye’de ormanlarda yapılan katık atık tesislerinin sayısı süratle artıyor. Resmi bilgilere nazaran 2012-2019 ortasında ormanlarda 129 tesisin üretimine müsaade çıktı.
DW Türkçe’den Pelin Ülker’in haberine nazaran, Türkiye’de orman alanlarının çeşitli maksatlarla diğer kullanımlara izin verilmesi mümkün. Güç, madencilik, otoyol ve köprülerin yanı sıra müsaade verilen alanlardan bir tanesi de katı atık bertaraf tesisleri.
Orman Genel Müdürlüğü’nün 2019 yılı Ormancılık İstatistikleri’ne nazaran 2012-2019 yılları ortasında ormanlarda 129 adet katı atık bertaraf tesisi için müsaade verildi. Tesisler için müsaade verilen toplam alan 1844 hektarı buluyor.
Kelam konusu tesislerin orman alanlarında üretimi süratle artarken, tabiatın tahrip edilmesi ile ilgili şikayetler gündemde.
Son devirde Düzce, Zonguldak, Giresun ve Bodrum’da da ormanlık alanda yapılan yahut yapılması planlanan katı atık bertaraf tesisleri reaksiyona yol açmıştı.
Düzce’de geçen yıl katı atık süzüntü sularının Melen çayına karıştığına ait argümanlar gündeme gelmişti. Zonguldak’ın Alaplı ilçesinde ise katı atık tesisi imali emeli ile vilayet genel meclisinden geçen imar planı değişikliği kararına reaksiyonlar sürüyor. Planlanan tesisin, tarım ve orman alanlarına yakınlığı nedeniyle halk sıhhatini tehdit ettiği belirtiliyor.
Pekala bu tesisler için neden ormanlar tercih ediliyor?
Etraf Mühendisleri Odası Genel Lideri Ahmet Kahraman’a nazaran, bu durum ormanların savunmasız olmasından kaynaklanıyor. Kahraman, “Kamu faydası gözetmeyen idarelerde orman alanında faaliyet için ruhsat almanın kolaylığı şaşırtan değil. Bu uğurda gittikçe yeni yollar açılırken, kamu malı olan ormanların sermayenin insafsızlığına bırakılması talana yer hazırlıyor” diyor.
Kahraman, kelam konusu tesislerle ilgili mahallî halkın reaksiyonunu de haklı görüyor. Bu cins tesislerin suram evresinde yer ve formül seçiminin çevresel açıdan en kritik kademe olduğunu söyleyen Kahraman’a nazaran, şayet halkın reaksiyonu değerlendirilmiyorsa o projenin kamu faydasına olduğu söylenemez.
Katı atığın aslında kendisinin bir etraf sorunu olduğunu söyleyen Kahraman, katı atık bertaraf tesislerinin buna ek olarak yeni sorunlar getirdiğine dikkat çekiyor.
‘Olumsuz tesir riskleri vardır’
Kahraman, “Bu tesisler, her şeyden evvel kamu ismine ve faydasına yapılmadığında bir endüstriyel faaliyet kimliğini taşır. Yer altı sularının kirlenmesi, orman alanlarının tahrip olması, toprağın kirlenmesi, atmosferin kirlenmesi, halk sıhhati üzerindeki olumsuz tesirleri üzere bilindik riskleri vardır” diyor.
Kahraman, Türkiye’de kuraklık konuşulurken orman alanlarının bu halde tahrip edilmesinin tasa verici olduğunu vurguluyor.
Farklı alanlar için orman alanlarına verilen müsaade 738 bin hektarı buldu
İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay da Türkiye’de güç, madencilik yatırımları, otoyol ve köprüler, tren yolları, yerleşkeler, sıhhat tesisleri, cezaevleri, hayvan barınakları, mezarlıklar üzere farklı maksatlar için orman alanlarından verilen müsaadelerin toplamının 738 bin hektarı bulduğunu belirtiyor.
Prof. Dr. Tolunay, katı atık depolama müsaadelerinin hektar olarak küçük bir alan üzere gözükse de yüksek riskleri olduğuna dikkat çekiyor. Bunlardan biri de orman yangınları.
Üç yılda 132 yangın çıktı
Bodrum, Marmaris, Urfa ve Manisa’da katı atık depolama alanlarından sıçrayan kıvılcımlarla çabucak etrafındaki ormanlarda yangınlar çıktığını anımsatan Tolunay, “Bu nasıl oluyor? Daha çok araç giriş çıkışı oluyor tesislere. Bunların egzozlarından çıkan bir kıvılcım çıkabiliyor. Çöplerin depolanması sırasında içlerinde organik atıklar fazla ise bunlar oksijensiz ortamda ayrışırken ısınabiliyorlar ve kızışma ismini verdiğimiz olay sonucunda da yangınlar çıkabiliyor. Yeniden çok ölçüde metan gazı çıkışı kelam konusu olabiliyor, bu da çok yanıcı ve patlayıcı bir gaz. Bu nedenle orman içinde başta orman yangını açısından çok büyük tehdit oluşturuyor” diye konuşuyor.
Katı atık depolama tesislerinin öteki bir olumsuz tesiri de ormanların parçalanmasına neden olması.
İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Tolunay, ormanın ortasında kurulan tesisler için ayrıyeten kamyon giriş çıkışını sağlayan yollar ve elektrik üzere alt yapı hizmetlerinin yapıldığını söylüyor. Bunların da ormanların parçalanmasına yol açtığını vurguluyor. Tolunay, “Diğer tüm orman içinde yapılan tesisler üzere katı atık depolama tesisleri de ormanın çok daha küçük kesimlere ayrılmasına neden oluyor. Başta biyolojik çeşitlilik ve yaban hayatı üzerinde olumsuz tesirlere sahip. Zira bu tesislerin yapıldığı yerdeki canlılar, hayvanlar öbür yerlere gidebiliyor. Lakin bitki örtüsünü kaldırdığınız için buradaki varsa endemik çeşitler, tehdit altındaki tipler ziyan görebiliyor” diyor.
Onedio
