Bugün 25 Eylül… Tam 8 yıl evvel Türkiye topraklarının en büyük sanatkarlarından birini sonsuzluğa uğurladık. Bozkırın tezenesi, halk adamı, büyük ozan Neşet Ertaş’ı hürmet ve hasretle anıyoruz.
1. Beş yaşında bağlama ve keman çalmaya başladı, babası Muharrem Ertaş’la sekiz yıl boyunca kent şehir gezdi ve düğünlerde babasına eşlik etti. Bu yüzden de okula gidemedi.
Geçimlerini düğünlerde kazandıkları paralarla sağladılar lakin Neşet Ertaş okula gidemedi. Eğitimin ailede başladığını ve okulda devam ettiğini düşünürsek, Neşet Ertaş ailesinden aldığını hayattan aldığıyla birleştirdi ve ortaya hakikaten harika bir sonuç çıktı. İnsanlığıyla, mütevazılığıyla, karakteriyle hepimize örnek oldu.
2. Olağanüstü bir yeteneği ve ozan geleneğine hakimiyeti vardı; bu iki özelliğini yeniye olan merakıyla birleştirdi ve bağlamayla özdeşleşen bir usta olarak karşımıza çıktı.
Büyük bir usta olan babası Muharrem Ertaş’tan tevarüs ettiği anonim türküler ve bozlakların yanı sıra ‘Garip’ mahlasıyla ozanlığını kanıtladı ve kendisine ilişkin türküleri seslendirdi. Ne babasını ezdi ne de kendisini yerinde saydırdı… Gelişti, gelişirken de bağlamayla bir bütün oldu.
3. Her yapıtı güya kendisi yazmış üzere bir hürmetle, hisle ve sahiplenerek okudu; o kadar iyi seslendirdi ki, onun olmayan yapıtları bile onunmuş üzere düşünmemize neden oldu.
O büyük yeteneğiyle okuduğu her yapıtı yeni baştan yorumladı ve tamamına yeni bir ruh verdi; hepsini birer Neşet Ertaş türküsüne çevirdi.
4. Başka bağlamalardan çıkmayan sesleri kendi bağlamasından çıkardı ve mütevazılığın kitabını yazan bu büyük ozan hiçbir şey yokmuş üzere davrandı.
Kendisine sorulduğunda samimi bir formda perde ayarlarını kendisinin yaptığını ve farklılıkların da bundan doğduğunu söyledi.
5. Devlet sanatçılığını ayrımcılık olarak gördü, kabul etmedi ve “Ben halkın sanatkarı olarak kalırsam, benim için en büyük memnunluk bu” dedi.
28 Şubat sürecinde Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel kendisine devlet sanatçılığı unvanını sundu lakin Neşet Ertaş ayrımcılık olarak gördüğü bu unvanı reddetti ve akabinde herkesin gönlüne neden bu kadar girdiğini şu sözlerle kanıtladı: “O periyot Süleyman Demirel Cumhurbaşkanıydı. Devlet sanatçılığı bana teklif edildi. Ben, ‘Hepimiz bu devletin sanatçısıyız, ayrıyeten bir devlet sanatkarı sıfatı bana ayrımcılık geliyor’ diyerek teklifi kabul etmedim. Ben halkın sanatkarı olarak kalırsam, benim için en büyük memnunluk bu. Şimdiye kadar devletten bir kuruş almadım, bir tek TBMM tarafından üstün hizmet mükafatını kabul ettim. Onu da bu kültüre hizmet eden ecdadımız ismine aldım.”
6. Nil Karaibrahimgil’in kendisini tanımadığını belirtmesinin akabinde mütevazılığını elden bırakmadı ve yanlış bir şey olmadığını söyleyerek neden büyük bir sanatçı olduğunu kanıtladı.
Nil Karaibrahimgil “Neşet Ertaş’ı tanımıyorum, dinlemedim” dedi ve hepimizin yüreğine bir hançer sapladı güya… Lakin büyük ozan Neşet Ertaş neden bu kadar sevildiğini şu kelamlar aracılığıyla bir sefer daha gösterdi: “Biz yaşlı adamız, kızımız şimdi genç dinlemeyebilir, duymamış olabilir, bu olağan, bunda yanlış bir şey yok.”
7. Ankara’da çalıştığı yıllarda kendisi üzere pavyonda müzik söyleyen Leyla’ya aşık oldu, babasının karşı çıkmasına karşın evlendi ve bu süreçte Neşet Ertaş’ı bozkırın tezenesi yapan türküleri yazdı.
Leyla ile on yıl evli kaldılar, boşandılar ve akabinde yazdığı yapıtlarla gönül telimizi titretti Neşet Ertaş… Hâlâ dinlemeye doyamadığımız Kusur Benim, Neredesin Sen?, Yazımı Kışa Çevirdin, Ahirim Sensin, Niçin Çattın Kaşlarını? yapıtlarına imzasını attı.
8. Zeki Müren’le çalıştı ve sanat güneşimizi de sesiyle, sazıyla, duruşuyla kendisine hayran bıraktı.
Aşık Ali İzzet’in Mühür Gözlüm şiirinin telifini satın alan ve aranjman olarak okuyan Zeki Müren’in kendisini çağırmasını şöyle aktarmıştı büyük usta: “Şarkıyı Zeki Müren’in sinemasında seyrettim, sazı alıp köylü yüreğimle ezgiledim, köy düğünlerinde söyledim. Vakit geçti, son model bir otomobil geldi, ‘Zeki Müren seni İzmir Fuarı’na çağırıyor’ dedi. Gittim, bir ay çaldım, ‘Telif hakları bana ilişkin olan şarkıyı nasıl çalarsın?’ diye tek söz etmedi, Bir gün biri geldi, ‘Zeki Müren seni çağırıyor’ dedi, gittim. Gazino işvereniyle birebir masada oturuyor, ayağa kalkıp, ‘Ağabey güzel geldin’ dedi, önünde viski var, ‘Ne içersin?’ dedi, ‘Rakı’ dedim, türküye başladı, tanım etmem imkansız, ikinci dörtlüğü yakaladım, devam ettim, yeniden ayağa kalktı. ‘Olamaz bu türlü ses’ diyerek, başını duvarlara vurdu, rahmetliye çok şey borçluyum…”
9. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden fahri doktora aldı, okuyamadığı için çok gururlandı lakin tekrar de fevkalade karakteriyle mütevazılığı elden bırakmadı.
Can Dündar’ın kendisine ne hissettiği sorusunu da işte o tutumuyla yanıtladı: “Efendim, dikilen bir heykel bir gün olur sökülür lakin ekilen emek hiçbir vakit sökülemez. O koparılsa bile yeniden devamı gelir.”
10. Eşkıya sinemasında Gönül Yarası türküsünü okumasını istediler, artistlik yapamayacağını söyleyerek kabul etmedi lakin Gönül Yarası sineması o türküden esinlenince daha fazla dayanamadı.
Şener Şen’e büyük bir dostlukla bağlı olan Neşet Ertaş, Eşkıya sinemasında Gönül Yarası türküsüyle yer almayı kabul etmedi, artistlik yapamayacağını söyledi. Yıllar sonra gelen ve tekrar Şener Şen’in yer aldığı Gönül Yarası sinemasında yer alma sürecini ise şöyle anlattı: “Benim bu Gönül Yarası türkümden esinlenerek senaryo yazmışlar. Gönül Yarası sineması. Senarist aradı beni, yeniden kabul etmedim, artistlik yapmam zira. Sonra çok ısrar ettiler, tekraren haber yolladılar, benim sinemada Karlı Dağlar türkümü söylememi istediler. Benden o türküyü 45 yıldır kimse istememişti. Bir de Şener Şen’in sinemasıydı. Severim onu, halkçı adamdır. Bir de dediler ki, meyhanede söylenecek. O vakit kabul ettim. Zira meyhaneler, gazinolar, bu türlü alkollü yerler bizimdir, bizim mekanlarımızdır.”
11. Babasıyla kent şehir gezerek düğünlerde çaldığı ve para kazanmak zorunda kaldığı için okuyamadı fakat çocuklarını okutmak için elinden geleni yaptı.
Kaset ve sahne çalışmalarına Almanya’da devam ettiği periyotta bir oğlu ve iki kızını okutmak için her şeyi yaptı.
12. 2000 yılında Harbiye Açık Hava Sahnesi’nde dayanılmaz bir konser verdi, binlerce insanı etkiledi ve Türkiye’ye olan küskünlüğünü unuttu.
Neşet Ertaş o periyot sadece Almanya’da hemşehrilerinin düğünlerinde sahneye çıkıyordu. Hasan Saltık aracılığıyla Türkiye’ye geldi, Harbiye’de sahne aldı ve yer yerinden oynadı. Hasan Saltık o günleri şöyle anlatmıştı: “Kulisteyiz. Neşet heyecandan titriyor. Bir duble rakı vermeye yeltendim, istemedi. ‘Hasan, bizimkiler dışarda mı?’ diye sordu. Sanıyor ki konsere yalnızca İstanbul’da yaşayan Kırşehirliler gelmiş. “Abi yok” dedim, “Bak şu perdenin kenarından, kimler var?” Üniversite öğrencilerini, her yaştan insanı, o tıklım tıklım kalabalığı görünce istedi, evvel kabul etmediği o dubleyi.
13. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Mukavelesi kapsamında ulusal envanterlerden Yaşayan İnsan Hazineleri Türkiye Ulusal Envanteri’ne alınarak yaşayan insan hazinesi olarak kabul edildi.
14. Konserlerine ceketle çıktı, müzik hayatı boyunca ceketini çıkarmak için dinleyiciden müsaade aldı: “Ayağınızın turabı, gönlünüzün hizmetçisiyim. Şu ceketten bir kurtulayım müsaade ederseniz.”
15. Vasiyet ettiği üzere babası ve ustası olan Muharrem Ertaş’ın ayakucuna defnedildi.
2012 yılında ortamızdan ayrılan ve tüm Türkiye’yi büyük bir yasa boğan ustanın bıraktığı türküler insanların sıkıntısına ya da acısına ortak oldu. Tıpkı babası Muharrem Ertaş üzere…
Onedio
