Anayasa Mahkemesi, “kasıtlı ya da taksirli cürüm ayrımı yapılmaksızın 6 aydan fazla mahpus cezası alınmasının bekçiliğe mahzur oluşturduğunu” öngören kuralın iptal edildiğini duyurdu.
Anayasa Mahkemesi, 15/10/2020 tarihinde E.2020/14 numaralı evrakta, 772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nun 6. unsurunun (E) bendinde yer alan “…6 aydan fazla hapis…” ibaresinin Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar verdi. Kelam konusu kuralda mahpus cezası verilmesini gerektiren hatanın niteliği bakımından bir ayrım yapmadığına dikkati çeken AYM, “Suçun taksirle işlenmesinde kasıt ögesinin bulunmadığı ve failin kabahatin sonucunu öngörmesinin yahut istemesinin kelam konusu olmadığı gözetilmelidir” dendi.
AYM tarafından yapılan kıymetlendirme şöyle
İtiraz konusu kural, çarşı ve mahalle bekçisi olmaya mahzur bir hususu düzenlemesi nedeniyle kamu hizmetine girme hakkını sınırlamaktadır. Anayasa’nın 13. hususu kapsamında kamu hizmetine girme hakkını sınırlamaya yönelik bir yasal düzenlemenin yasal kuralların keyfiliğe müsaade vermeyecek formda belli, ulaşılabilir ve öngörülebilir düzenlemeler niteliğinde olması gerekir.
Bununla birlikte temel hak ve özgürlüklere sınırlama getiren kuralların Anayasa’nın 13. hususuna uygunluğu denetlenirken sınırlamanın kanuna dayanması kâfi olmayıp birebir vakitte anayasal bağlamda legal bir nedene de dayanması gerekmektedir.
Anayasa’nın kamu hizmetine girme hakkını düzenleyen 70. hususunda hizmete alınmada vazifenin gerektirdiği niteliklerden öteki hiçbir ayrım gözetilemeyeceği öngörülmüştür. Buna nazaran kamu hizmetine girme hakkına getirilecek sınırlama misyonun gerektirdiği niteliklerden diğer bir kurala bağlanamaz. Aksi takdirde getirilen sınırlama anayasal bağlamda yasal bir nedene dayanmaz.
Kurala husus çarşı ve mahalle bekçiliğinin genel kolluğa yardımcı silahlı kamu vazifelileri olduğu dikkate alındığında taammüden işlenen kabahatler tarafından bir şart öngörülmesi çarşı ve mahalle bekçilerinin yapacağı kamu vazifesinin gereklerinden kabul edilebilir. Bununla birlikte cürmün taksirle işlenmesinde kasıt ögesinin bulunmadığı ve failin kabahatin sonucunu öngörmesinin yahut istemesinin kelam konusu olmadığı gözetilmelidir.
Bireylerin hayatın olağan akışı içinde bilmeden ve istemeden gerçekleştirdikleri aksiyonlardan ötürü muhakkak bir kamu hizmetine girmelerinin süresiz olarak engellenmesinin vazifenin niteliğinden kaynaklanan bir sınırlama olduğunu söylemek güçtür. Buna karşın kuralda, taammüden işlenen hatalar ile taksirle işlenen kabahatler ortasında hizmete giriş istikametinden hiçbir ayrım yahut farklılık yapılmadan 6 aydan fazla mahpus cezası gerektiren rastgele bir fiili işleyenlerin kelam konusu kamu misyonuna alınmayacağı karar altına alınmıştır. Kural, mahpus cezası verilmesini gerektiren kabahatin niteliği bakımından bir ayrım yapmamaktadır.
Kaldı ki devlet memurluğuna alınmaya ait genel kaideler ortasında sadece cürmün taammüden işlenmesi hâlinde mahkûmiyetin mani teşkil edeceğinin düzenlendiği görülmektedir. Bu prestijle çarşı ve mahalle bekçilerinin yardımcı olduğu genel kolluk yahut öteki kamu sistemi ile ilgili kamu vazifelilerinin kamu hizmetlerine girişi bakımından da taksirle işlenen hatalar mahzur teşkil etmemektedir.
Bu durumda itiraz konusu kuralla taksirle işlenen kabahatlerden mahkûmiyet hâlinde dahi çarşı ve mahalle bekçiliğine girilmesinin engellenmesinin anayasal bağlamda yasal bir gayesinin bulunduğu söylenemez.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle kuralın Anayasa’ya alışılmamış olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
Onedio
