Askeri Ceza Kanunu ve Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin birinci kısmında yer alan 11 husus TBMM Genel Konseyinde kabul edildi.
Kabul edilen unsurlara nazaran, Ulu Divan’da yargılanacak asker şahısların işlediği askeri kabahatlerde yürütülecek soruşturma ve kovuşturmalardaki müsaade yolu ile müsaadeye karar verecek merciler de belirleniyor.
Genelkurmay Lideri ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri kumandanlarının işlediği askeri kabahatlerin soruşturulması müsaadeye tabi olacak lakin, ağır ceza mahkemesinin vazifesine giren suçüstü hallerinde soruşturma genel kararlara nazaran yürütülecek.
Genelkurmay Lideri ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri kumandanları hakkında askeri kabahatlerden ötürü soruşturma yapılması Cumhurbaşkanının müsaadesine bağlı olacak.
Müsaade vermeye yetkili merci, ihbar yahut şikayetin sürece konulması halinde bir ön inceleme başlatacak.
Yetkili merci, soruşturma müsaadesi konusundaki kararını hatanın işlendiğinin öğrenilmesinden itibaren ön inceleme dahil en geç 30 gün içinde verecek. Bu mühlet, zarurî hallerde 15 günü geçmemek üzere bir kere uzatılabilecek.
Yetkili merci, belirtilen mühletler içinde soruşturma müsaadesi verilmesi yahut verilmemesi konusunda karar verecek ve kararını Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hakkında inceleme yapılana ve varsa şikayetçiye bildirilecek. Bu kararlara karşı 10 gün içinde Danıştay Birinci Dairesine itiraz edilebilecek. İtirazlar, öncelikle incelenecek ve en geç 3 ay içinde karara bağlanacak. Verilen kararlar kesin olacak.
Soruşturma Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından yapılacak. Hakim kararı gerektiren süreçlere dair Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının talepleri ile kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlara yapılan itirazlar hakkında, soruşturma konusu kabahatlerin en ağırına bakmakla vazifeli Yargıtay ceza dairesini numara prestijiyle izleyen ceza dairesi lideri tarafından karar verilecek. Hatanın son numaralı ceza dairesinin misyonuna girmesi halinde talebi ve itirazı inceleme yetkisi Birinci Ceza Dairesi Liderine ilişkin olacak.
Hakim kararı gerektiren süreçlerde Liderin verdiği kararlara karşı yapılan itirazı numara prestijiyle izleyen ceza dairesi lideri inceleyecek. Son numaralı daire liderinin kararı, Birinci Ceza Dairesi Lideri tarafından incelenecek. İddianame düzenlenmesi halinde kovuşturma Büyük Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesinde yapılacak.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun kararın açıklanmasının geri bırakılmasına ait kararları; yalnızca askeri bir hatadan ötürü 6 ay yahut daha fazla müddetli mahpus cezasına hükmedilmesi, fiilin, disiplini ağır halde ihlal etmesi yahut birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da birliğin muharebe hazırlığını yahut aktifliğini zafiyete uğratması ya da büyük bir ziyan meydana getirmesi ile fiilin savaş yahut seferberlikte işlenmesi halleri hariç askeri hata ve cezalar hakkında da uygulanacak.
Askeri hataların soruşturması ve kovuşturmasına ait Askeri Ceza Kanunu’nda karar bulunmayan hallerde Ceza Muhakemesi Kanunu kararları uygulanacak.
MAHKEMELERİN VAZİFE VE YETKİSİ
Teklifle, askeri cürümlere ait davaların bakılacağı mahkemeler belirleniyor.
Askeri kabahatlere ait dava ve işler, cürmün işlendiği yerin bağlı olduğu ilin ismiyle anılan asliye ve ağır ceza mahkemelerinde ya da askeri birlik ve işçi yoğunluğunun gerektirmesi halinde Adalet Bakanlığının önerisi üzerine HSK tarafından belirlenen ilçelerde konseyi bulunan asliye yahut ağır ceza mahkemelerinde görülecek. İlçede görülmesine karar verildiği takdirde ilçenin yargı etrafı de birebir yordamla belirlenecek. Bu kabahatlere ait dava ve işler, ivedi işlerden sayılacak ve bunlarla ilgili davalar isimli tatilde de görülecek.
Asker bireyler tarafından ülke hudutları dışında işlenen askeri cürümlere ilişkin dava ve işlere bakmaya Ankara mahkemeleri yetkili olacak. Yurt dışında bulunan askeri mahallerde yapılacak tedbire aramasına karar vermeye de bu yer sulh ceza hakimliği yetkili olacak.
“Vazife ve memuriyetlerine gitmeyenlerin cezaları”, “firar ve cezası”, “yabancı memlekete firar edenlerin cezaları”, “mehil içinde yakalananların cezası” ile “sözleşerek firar ve cezası” başlığıyla düzenlenen hatalara ait dava ve işlerde yetkili mahkeme, kuşkulu yahut sanığın mensubu olduğu askeri birlik yahut askeri kurumun bulunduğu yerde vilayet ve ilçe mahkemeleri olacak.
Askeri kabahatlere ait soruşturmalar, kabahatin işlendiği yerin bağlı olduğu ilin ismiyle anılan Cumhuriyet başsavcılığınca ya da HSK tarafından belirlenen ilçe Cumhuriyet başsavcılığınca yürütülecek. Bu başsavcılıklarda askeri hatalar ofisi kurulacak ve yeteri kadar Cumhuriyet savcısı görevlendirilecek.
Vilayet yahut birinci fıkra uyarınca belirlenen ilçe Cumhuriyet savcısı, cürmün işlendiği yer Cumhuriyet savcısından soruşturmanın kısmen yahut büsbütün yapılmasını isteyebilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde hatanın işlendiği yer Cumhuriyet savcısı zarurî olan kanıtları toplayacak ve gerekmesi halinde alınacak kararlar bakımından bulunduğu yer sulh ceza hakimliğinden talepte bulunacak.
İSİMLİ YARGIDAKİ KARŞILIKLAR BELİRLENECEK
Teklifle, Anayasa değişikliğiyle askeri yargının kaldırılmış olması sonucunda kanunlarda, askeri yargı kolu içinde yer alan yargı mercilerinin isimli yargıdaki karşılıkları belirlenerek boşluk oluşmasını engellemek ve uygulamada tereddütlere neden olmamak için atıf kararları düzenleniyor.
Askeri cürümlere bakmak emeliyle vilayet ve ilçelerde belirlenecek mahkemeler, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde belirlenecek. Belirleme tarihi prestijiyle kovuşturma evresine geçilmiş askeri kabahatlere ait dava evrakları, belirlenen mahkemelerce devredilemeyecek. Katılaşıncaya kadar açıldığı mahkemelerde görülmeye deva edilecek.
TBMM Başkanvekili Celal Adan, birinci kısmın görüşmelerinin tamamlanmasının akabinde, birleşimi, bugün saat 14.00’te toplanmak üzere kapattı.
Cumhuriyet
