Bir Dönem İş Dünyasının Kapıştığı Kenan Evren Tabloları Elde Kaldı

Hürriyet muharriri Nuray Babacan, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin mimarı Kenan Cihan’ın, bir periyot iş insanları tarafından yüksek fiyatlara satın alınan yağlı boya tabloların günümüzde satılamamasına dikkat çekti. 

Babacan “Sanatsal bedeli olmaması bir yana, darbeci bir paşanın fotoğrafını duvarına asmak, herhalde yalnızca aile üyelerine iyi gelebilir.” diye yazdı.

Evren’in satışa çıkardığı birinci resmi, Kenan Cihan Lisesi’nde 1991’de düzenlenen bir açık artırmada 50 milyon liraya Sakıp Sabancı tarafından satın alınmıştı. 

Bir öteki tablosu ise 1992’de yeniden lisenin bir gecesinde Koç Kümesi tarafından 110 milyon TL’ye satın alınmıştı.

Nuray Babacan’ın “Satıyoruuuum, satamadım! Cihan tabloları elde kaldı” başlığıyla yayımlanan bugünkü yazısının ilgili kısmı şöyle:

“Ankara’daki bir çevrimiçi müzayedede, Kenan Evren’in 2 bin 500 liradan satışa konulan tablosunun iki haftadır satılmadığını görünce aklımıza işadamlarının bu fotoğraflara servet döktüğü yıllar geldi.

1980 darbe periyodunu yakından yaşayanlar ve takip edenler, darbeci Kenan Cihan paşanın sonraki jenerasyonlar için neredeyse “ressam dedeye” dönüşmesine müsaade vermediler. Darbecilerden hesap sorma süreci işe yaradı. Kenan Evren’in geçtiğimiz hafta Ankara’da çevrimiçi müzayedede satışa çıkan tablosu, daha evvelkilerin akıbetine uğradı.

Ankara’daki çevrimiçi müzayedede, Kenan Evren’in 1997’de yapılmış, 48×60 cm yağlı boya tablosu 2 bin 500 liradan satışa konuldu. Daha evvel tablolarına verilen fiyatlarla kıyasladığında, parasız sayılacak bu sayıya bile iki hafta boyunca şimdi alıcı çıkmadı. Sanatsal kıymeti olmaması bir yana, darbeci bir paşanın fotoğrafını duvarına asmak, herhalde yalnızca aile üyelerine iyi gelebilir.

Cihan fotoğraflarının akıbeti, bizden evvel de çok sayıda yazıya husus oldu. Evren’in fotoğrafla alakasını, “umutsuz konut bayanlarının kendine uğraş bulma çabası”na benzetenler oldu. Çünkü sanatsal bakış açısı ve derinlikten o kadar uzaktı ki, New York’ta bir müzeyi gezerken karşılaştığı Pablo Picasso’nun fotoğrafları için “Bunları ben de yaparım” dediğini kimse unutmadı. “Nü” tablo bulunan bir bienalde sansür uygulatıp, kolaj bir resme “yırtık” dediğini de hatırlıyor herkes. Sonra da “nü” yağlıboya fotoğraf yapıp, “Bunları satmaya kıyamıyorum” dediğini de.

Bir müzayede neleri anımsattı bize… Amatörce çalışmalarına biçilen değerin, bulunduğu pozisyondan kaynaklandığını anlamak uzun sürmemiştir herhalde. Zira o devirlerde, ünlü iş insanlarının tablolarına bir servet ödediği haberleri, gazete arşivlerinde duruyor. Bunların bir kısmının okul üretimi üzere bağış maksatlı olduğunu kabul bile etsek de çok vahim. Çünkü o tabloların yıllar sonra icra satışlarında tek kuruş etmediği yaşanarak görüldü.

Kültür Bakanlığı, vaktinde alınmış Kenan Cihan tablolarını depoya kaldırdı, sanat yapıtları koleksiyonundan düştü. O vaktin parasıyla (liradan sıfır atılmadan önce) 10 milyon ile 1 milyar liraya kadar, küçük bir servet ödeyerek alınan tablolar, sahiplerine, “kötü günleri” anımsatıyordur herhalde. Gücü elinde tutanların, etrafında kümelenen kümelerle bağlantısı daima bu türlü arızalıdır.

1992’de Evren’in satışa çıkan birinci resmi olan ‘Marmaris’te dar bir sokakta bir adam’ isimli tablosu Kenan Cihan Lisesi Vakfı’nın gecesinde açık arttırmaya sunuldu. 5 bin lirayla başladı, tablo 50 milyon liraya (o günkü kurlarla 7 bin 273 dolar) satıldı.

1993’te, birebir vakfın bir yıl sonraki gecesinde 10 bin lirayla satışa başlanan tablosunu 110 milyon liraya (9 bin 967 dolar) ünlü bir iş insanı aldı.

1994’te Cihan, Marmaris’te yine stant açtı. Bir tablosu 500 milyon liraya (16 bin 785 dolar) alındı. 1997’de ise ‘Hamamda kızlar’ isimli tablosuna bir müteahhit 600 milyon lira (3 bin 945 dolar) ödedi.

Fakat rekor, 1998’de kırıldı. Günün parasıyla 105 milyar liraya (402 bin 338 dolar) satılan Atatürk tablosu, o periyotta Türkiye’nin hiçbir ünlü ressamına ödenmeyen sayı oldu”