2017 yılından bu yana daima ziyan eden ve finansman açığını bankalardan çektiği kredilerle kapatmaya çalışan ÇAYKUR’un bir yılda borçları 690 milyon TL daha arttı. 2020 sonu prestijiyle ÇAYKUR’un çeşitli bankalara 4,2 milyar lira kredi borcu, 28,6 milyon TL ticari borcu, 47,2 milyon lira da başka borçları bulunuyor.
AKP Rize Vilayet Lideri İshak Alim’in ağabeyi Yusuf Ziya Alim, ÇAYKUR’un borçlarının, ziyanının daha da arttığı iki yıllık genel müdür vekilliği devrinden sonra bu yılın başında Genel Müdür ve İdare Konseyi Lideri olarak atandı. Sakarya’nın AKP’li Belediye Lideri Ekrem Yüce’nin de İdare Konseyi Üyesi olduğu kurum “Özelleştirmek için ziyan ettiriyorlar” argümanlarının gölgesinde her yıl daha büyük bir finans batağına sürüklendi. Aldıkları kararlarla üreticilerin de sabrını taşıran ÇAYKUR’un makus yönetildiği, 2020 faaliyet raporu ile bir defa daha gözler önüne serildi. 2016 yılında 82 milyon lira kâr eden kurum, 2017 yılında Türkiye Varlık Fonu’na devredildikten sonra daima ziyan etmeye başladı. 2017 yılında 267,7 milyon lira, 2018 yılında 657 milyon, 2019’da ise 635 milyon lira ziyan eden ÇAYKUR’un 2020 ziyanı bir ölçü gerileme ile 547 milyon lira oldu.
BirGün’den Nurcan Gökdemir’in haberine nazaran, kurumun mali ve ticari borçları da görülmemiş boyutlara ulaştı. ÇAYKUR’un 2019 devir sonu prestijiyle 3 milyar 498 milyon lira olan bankalara kredi borcu 2020 sonunda 667 milyon 550 bin lira artarak 4 milyar 165 milyon liraya çıktı. 2019’da 19 milyon 295 bin lira olan ticari borçları da 9 milyon 352 bin lira artışla 28 milyon 647 bin lira oldu. Kurum, 2019’da 34 milyon 161 bin lira olan öteki borçlarını ise 13 milyon lira arttırarak 2020 sonunda 47 milyon 179 bin liraya çıkarttı. Böylece bir yılda 689 milyon 900 bin lira artan borç fiyatı yıl sonunda 4 milyar 240 milyon liraya ulaştı. Kredi kullanımı ile ödeme ortasındaki fark da her yıl açılıyor. Ödenemeyen kredilerden kaynaklanan finansman masrafları yıllık toplam ziyanının yarısından fazlasını oluşturuyor. Bu nedenle de finansman masraflarının ziyan toplamı içindeki oranı arttı. 2020 sonunda 322 milyon 609 bin lira olan finansman masrafı 547 milyon liralık zararın yüzde 59’unu oluşturdu.
14 MİLYONLUK “DİDİ” BORCU
Kurumun 28 milyon liralık ticari borçları içinde en büyük hisse 22,8 milyon lira ile DİDİ isimli soğuk çaydan kaynaklanıyor. Büyük reklam ve tanıtım harcamalarına rağmen kurum için batağa dönüşen soğuk çay nedeniyle satıcılara olan borç her yıl katlanarak büyüyor. 2019 sonunda 14,4 milyon lira olan borç bir yılda 8,4 milyon lira arttı. ÇAYKUR’un 46,7 milyon liralık öbür borçlarının dökümnün bir kısmı şüyle:
“Bakanlıklara 94,3 bin TL, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Kurumu’na 190,9 bin TL, SGK’ye 949,5 bin TL, Belediyelere 14,7 bin TL.”
Ayrıyeten, sigorta primi ve sendika aidatından ötürü da kurumun 43 milyon 944 bin lira borcu bulunuyor.
KREDİ KULLANIMI KALICI FİNANSMANA DÖNÜŞÜYOR
Sayıştay’ın kuruma ait kontrol raporunda da kredi kullanımının kalıcı bir finansman muhtaçlığına dönüşme eğiliminde olduğu ihtarına yer verildi. Son yıllarda bilhassa stokların artması ve satışların düşmesi sonucunda kâfi hasılat elde edemeyen kurumun, işletme sermayesi muhtaçlığını bankalardan aldığı kredilerle karşıladığı ve kredi borçlarının da giderek arttığı belirtildi.
Bankalardan ticari kredi kullanımının devamlılık oluşturması ve son yıllarda görülen artışların ÇAYKUR için mevcut alım, üretim ve satış siyasetinin bir sonucu olduğu belirtilen kontrol raporunda şunlar kaydedildi:
“Bu durum yaş çay yaprağı alım ölçüsü olmak üzere, stok ölçüsü ve satış siyaseti üzere kurumsal işlevlerin birbirleriyle münasebetini ve iç tutarlılığını kıymetli hale getirmektedir. ÇAY-KUR’un içinde bulunduğu finansman darboğazının aşılması bakımından gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.”
Cumhuriyet
