Varlık Fonu’na devredildikten sonra daima ziyan eden ÇAYKUR’daki mali darboğaz büyüyor. Yüksek alım yapan kurumun depolarındaki çaylar küflendi ve imha edildi.
Birgün’den Nurcan Gökdemir’in haberine nazaran, iki yıldır AKP Sakarya Büyükşehir Belediye Lider aday adayı Yusuf Ziya Alim tarafından yönetilen ve Varlık Fonu’na zaman ile birlikte ziyan etmeye başlayan ÇAYKUR’un iflasa sürüklendiği Sayıştay kontrolü ile ortaya konuldu.
Sayıştay denetçilerinin kontrolleri sonucu hazırlanan raporda, özelleştirilmek için şuurlu olarak ziyan ettirildiği argüman edilen kurumla ilgili kıymetli tespitler yer aldı. Bilhassa seçim vakitlerinde siyasi iktidarın oy toplama enstrümanına dönen, yüksek alımlar yapan kurumla ilgili kontrol raporunda yer alan tespitlerden öne çıkanlar özetle şöyle:
Kredi borçları
Kuruluşun kredi kullanma muhtaçlığı, esasen, birkaç ay içerisinde alınıp, çabucak ödenmesi gereken yaş çay yaprağı alımlarının finansmanı ile hudutlu ve yılsonuna yanlışsız çay satışlarından gelen hasılat ile ödenmekte iken giderek yıla yayılan ve genel nitelikte, kalıcı bir finansman gereksinimine dönüşme eğilimi göstermektedir. Ödenemediğinden, sonraki yıla devreden kredi bakiyesinin 2016’daki 1,29 milyar TL’den, 2017 yılında 1,53 milyar TL’ye, 2018 yılında 2,06 milyar TL’ye ve 2019 yılında da 3,4 milyar TL’ye yükselerek giderek arttığı görülmektedir. Münasebetiyle bu durumun mali sonucu gelir tablosuna 395,5 milyon TL finansman sarfiyatı olarak yansımış olup, bu fiyat, periyot ziyanının 2018’de yaklaşık yüzde 53’ü iken daha da artarak 2019’da yüzde 62,3 oranına yükselmiştir. Bankalardan ticari kredi kullanımının devamlılık arz etmesi ve son yıllarda görülen artışlar, ÇAYKUR için mevcut alım, üretim ve satış siyasetinin bir sonucudur.
Küflenen çaylar
Çaytaş firması tarafından sipariş verilerek üretimi yaptırılan fakat firmanın daha sonra yaşadığı finansal sorunlardan dolayı alamayıp ihraç edemediği eserlerin son kullanma tarihlerinin kimilerinde üç ayın altında olduğu ve başkalarının de son kullanma tarihlerinin yaklaştığı belirtilmektedir. İhracat için üretilen eserlerin paket ve ambalajları değişik olduğundan yurtiçinde satılamadığı, yurtdışı bayilerinin kâfi sipariş oluşturamadığından dolayı stokta bekleyen çayların son kullanma tarihlerinin yaklaşması sebebiyle satışı mümkün gözükmemektedir.
Stok büyüyor üretim sürüyor
Kâfi tanıtım ve satış çalışması yapılmadığından stokları süratle artmakta ve buna karşın üretimine de devam edilmekte olan organik çay stoklarının eski yıllara ilişkin 96 tonluk kısmında rutubet hudut kıymetlerine yaklaşılmakta olmasından ötürü fırınlanmak ve harmanlanmak suretiyle ya da yine paketlenerek kıymetlendirilmesi kararlaştırılmıştı. 2019 yılında kelam konusu riskler artmış ve 2015-2016 yılları üretimi toplam 19 bin 878 kilogram organik çay küflenme nedeniyle imha edilerek, 218 bin 291 TL ziyan kaydedilmiştir.
Dev çay stokları
Tasnifli ve paketli çay stokları 2014 yılında 56.056 ton, 2015 yılında 64.398 ton, 2016 yılında 77.579 ton, 2017 yılında 74.607 ton, 2018 yılında 103.645 ton ve son olarak da 2019 yılında 122.510 ton olarak gerçekleşmiştir. Son iki yıldır gerçekleşen stok ölçüleri, ÇAYKUR’un ilgili yıllar toplam satışları kadardır. Bir öteki deyişle bir yıllık satışa eşit kuru çay stoku bulunmaktadır ve ÇAYKUR izleyen yılda hiç çay yaprağı alımı yapmasa dahi mevcut eser stokunu lakin eritebilecektir. Bu çayların küflenme ve bozulma riski bulunmaktadır.
Onedio
