Covid-19: Pandemi rüyalarınızı nasıl etkiliyor?

Koronavirüs geçen yıl dünyayı sardığından bu yana dünyanın her yerinden beşerler salgının hayallerini derinden etkilediğini bildiriyor.

Covid-19 tehdidinin tesiriyle beyinlerimiz, yaşadığımız büyük gerilimi uykularımıza taşıyor.

Salgınla değişen ömürlerimiz bir yılı çoktan doldururken, düşlerimizin bu “yeni normal”e nasıl ahenk sağladığını sizlerin hayal anlatıları üzerinden inceledik.

Maskeli yaşamak, boşalan sokaklar, beşerlerle yakınlaşamamak hayallerinizin art planı haline geldi mi? Uykuya daldığınızda neler görüyorsunuz?

Köpek balıklarından el yıkamaya

Bu sorulara bir çok izleyicimiz hayallerini anlatarak karşılık verdiler.

İskoçya’nın Dundee kentinde yaşayan Fiona Ramage düşünü “Plaj boyunca yürüyorum. Su köpek balıklarıyla dolu ve ben beşerler niye toplumsal uzaklığa dikkat etmiyor diye düşünüyorum” diye anlatıyor.

Ramage pandeminin artık birçok duşunun art planına hükümran olduğunu ve bazen “dünyanın en olağan şeyiymiş üzere öksürme korkusu” hissettiğini de söylüyor.

İngiltere’ye ailesiyle birlikte Japonya’dan gelip yerleşen Savaka, 7 yaşındaki kızının kendisine Covid düşleri anlattığını aktarıyor.

“Çoğunlukla konuttan çıkmıyor. Fakat düşlerinde babasıyla benim maskeli olduğumu ve ailede herkesin ellerini yıkadığını anlatıyor.”

Şili, Santiago’dan Mariela Cortes ise, hayallerinin iyice gerçek üstü bir yere evirildiğini anlatıyor: “Kedilerin köpeklerin bile maske takmasını istediğim oluyor lakin takmıyorlar” diyor.

Evvel tehdit düşleri

Biz, yalnızca dinleyicilerimizin kimilerinin düşlerini gözden geçirdik ancak bilim insanları bu mevzu üzerinde aylardır araştırmalar yürütüyor.

ABD’deki Harvard Tıp Fakültesi’nden psikolog Deirdre Barrett, internetten yaptığı bir kamuoyu araştırmasında 15 bin hayal topladı.

Şu ana kadar hayallerini yollayanların üçte ikisi bayanlar.

Bu araştırma sonucunda hazırladığı Pandemi Hayalleri isimli kitabı, salgının birinci dalgasına odaklanıyor.

Barrett, salgının birinci dalgası dünyayı sardığında bir çok kişinin tehdit ögeleri içeren hayaller gördüklerini anlatıyor. Bunlar bazen böcek atakları, bazen nefes alamama kabuslar oluyor.

Daha sonra teker teker ülkeler kapanma tedbirleri ilan edip okulları kapattığında, mahpusta tutulmak ya da ani bir matematik imtihanına girmeye mecbur olmak üzere hayal temaları çoğalmaya başlıyor.

Ne var ki ortadan altı ay kadar bir vakit geçtiğinde Dr Barrett, insanların maske takmayı unutma ya da kalabalık bir yerde oburlarının maskesiz olduğunu görme bahisli düşlerde önemli bir artış olduğunu belirledi.

Dr Barett birinci etapta yaygın düşlerin virüse yakalanma korkusunu yansıttığını, vakitle bunların yerini giderek toplum tarafından yargılanma korkusunun almaya başladığını söylüyor.

“Bir çok düş ‘maskemi takmayı unutmuşum’ diye gidiyor ve rüyayı gören etraftakilerden utanıyor. Etraftaki insanların onların maskesiz olduğunu farketmesi, bazen maskesiz dolaşmaktan daha değerli olmaya başlıyor.

Süpermarkette maskesiz

Hakikaten BBC’ye yazan izleyicilerimiz ortasında da çok sayıda bu tıp maske telaşı örneklerine rastladık.

Nottingham’dan Diletta de Cristofarro “Alışveriş merkezi üzere kalabalık bir yerdeyim. Aniden maskem olmadığını fark ediyorum. Etrafımdakilerin de maskesi yok. Tehlikede olduğumu hissediyor ve yakınımdaki insanlardan rahatsızlık duymaya başlıyorum” diyor.

Cambridgeshire’dan Naomi Harvey ise şimdi tedbirler gevşetilmeden düşünde yeğenini kucakladığını görmüş. Ve o anda etraftaki aile üyelerini fark ediyor ve pandemiyi hatırlıyor. “Kuralları ihlal etmenin ve herkesi tehlikeye atmış olmanın paniğini hissederek uyandım” diyor.

Londra’dan Diana Valk, bir hayalinde tanımadığı birini, tanıdığını sanarak kazara kucaklamış. “Kucakladığım bayan dehşete kapılmıştı zira ikimizin de maskesi yoktu ve Covid geçeceğinden korkmuştu. Hayalde en çok utanç hissini hatırlıyorum. Herkesin önünde onu kucaklamıştım ve korkutmuştum” diye anlatıyor.

Londra’daki Queen Mary Üniversitesi’nde psikoloji dersi veren Valdas Noreika insanın uyanık ve uyku halindeki zihni ortasında çok karmaşık bir ilgi olduğunu söylüyor.

“Bazı temalar uyanık ve uyur halde olduğumuz vakitler ortasında dolaşır lakin günlük ömrümüzde birtakım şeyler vardır ki düşlerimize hiç girmez. Mesela internette dolaşmak” diyor.

Noreika ve çalışma arkadaşları, insanların gündüzleri Covid ile ilgili fikirlerinin hayallerini nasıl etkilediğini incelemek üzere insanlardan düş günceleri topluyor.

Noreika, çoklukla bizde güçlü hisler uyandıran şeylerin hayallerimize da girdiğini hatırlatıyor.

“Pandemi periyodunda çok tehlikede hisseden birinin yıllar boyunca bu hususta hayaller görmesi ihtimali yüksek. Bu çok farklı fakat birebir vakitte üzücü bir şey” diyor.

Pandemi tedbirleri hayalde ‘normalleşiyor mu?’

Sanki pandemi uzadıkça, alınan maske, uzaklık üzere tedbirler düşlerimizin art planında olağan günlük davranışlara dönüşüyor mu?

Dr Barrett, şimdiye kadar bu cins düşlere rastlamadığını söylüyor.

“Genellikle düşler hayatı bir gecikmeyle izler. Bu yüzden. o an yaşadıklarımızdan çok geçmişimizden bir şeyleri görürüz.”

Lakin pandemi sona erdikten sonra uzun bir müddet bu periyoda ait temaların düşlerimize girme ihtimali var.

Dr Barrett “İki ya da üç yıl sonra, mesela lokantaya gitmişiz de beşerler maskeliymiş üzere düşler görürsek hiç şaşırmam” diyor.

Getty ImagesPandemi periyodunda pek çok kişi uyku meseleleri yaşamaya başladı

Aşı hayalleri

Salgın periyodundaki düşlerde en son temalardan biri de aşılar.

Dr Barrett “Aşılar onaylanmaya başladığında hayallere da girdi ancak çoğunlukla olumsuz bir biçimde. Mesela biri aşı olmaya gidiyor ve şırınganın üzerindeki etikette siyanür yazdığını görüyor gibi” diye anlatıyor.

Bunu ise aşı tersi inanışların tesirinde kalmaktan çok insanların şuur altında genel olarak iğne olmaktan hoşlanmamalarına bağlıyor.

Dr Barrett’in araştırmaları şu ana kadar pandemi hayallerinin yüzde 90’ının olumsuz olduğu sonucuna varmış. Lakin son aylarda, virüs sonrası hayatla ilgili az sayıda da olsa umutlu hayaller görüldüğünü söylüyor.

“İklim ve etrafın daha iyileştiği, okyanusların daha pak olduğuna dair düşler var. Kimi düşlerde gerçek olamayacak kadar büyük balinalar kıyıya yakın yüzüyorlar. Bir bayan pandemiden sonra birinci kere dışarı çıktığında balinaların uçmayı öğrendiğini ve gökyüzünde gezindiklerini görüyor.”

Ve bir çokları için pandemi devrinde uyku Covid’le ilgili gerçeklerden kaçılan bir alan olmayı sürdürmüş.

ABD’de Kuzey Carolina’dan yazan Kiesa Kay “Rüyalarım bu sıkıntı yılda eskisi üzere kalan tek şey oldu muhtemelen. Hiç bir vakit insanları maskeli ya da birbirine aralıklı görmedim” diyor.

Çizimler: Lilly Huynh

Cumhuriyet