Aşı çalışmaları süratle sürerken üretici firmalar hükümetlerle tedarik ittifakları için görüşmelere sürat verdi. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) ise aşı konusunda temkinli. Şu an 20'yi aşkın aşı adayı üzerine klinik araştırmaların yürütüldüğünü söyleyen üst seviye bir DSÖ yetkilisi, bu çalışmalara ait sonuçları 2021 başında alabileceklerini söyledi. Yetkili, aşının kitlesel olarak tasarrufunun ise en iyi ihtimalle 2021 ortasını bulacağını söz etti.
Koronavirüse karşı dünya çapında aşı çalışmaları tüm süratiyle sürerken tedarik mutabakatları için aşı üreticileri ile hükümetler arasında yürütülen görüşmeler de sürat kazandı.
DW Türkçe'nin haberine nazaran Merkezi Almanya'da bulunan Biontech firması, geliştirilme aşamasındaki aşıyla ilgili birinci tedarik muahedesine imza attı. Muahede, çalışmaların tamamlanması ve gerekli ruhsat ve müsaadeleri alabilmesi durumunda aşı adayı “BNT 162”den 30 milyon dozun İngiltere'ye gönderilmesini öngörüyor.
Şirket, 2020 ve 2021 yıllarını kapsayan tedarik ittifaklarının farklı memleketlerle de yapılabilmesi için çeşitli hükümetlerle görüşmelerin “ileri seviyede” devam ettirildiğini açıkladı.
Birinci bulgular 'cesaret verici'
Biontech ve Pfizer firmalarının RNA bazlı aşı adaylarıyla yapılan çalışmalarına dair birinci bulgular, “cesaret verici” olarak nitelendirilmişti.
18-55 yaşları arasında 45 sağlıklı insan üzerinde yapılan deneylerde şahısların Kovid-19'a karşı antikor ürettiği belirtilmişti. Antikorların koronavirüse karşı himaye sağlayıp sağlamadığı ya da ne ölçüde sağladığı ise şimdi kesin olarak bilinmiyor.
Bunun için 30 bin kişi üzerinde munfasıl araştırmalar yürütülüyor.
“En iyi ihtimalle 2021 yazını bulur”
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Baş Araştırmacısı ve Kamu Sıhhati Ünitesi Yöneticisi Soumya Swaminathan, aşının kitlesel tasarrufunun en iyi ihtimalle 2021 yılı yaz aylarını bulabileceği ve pandemiyi bitirebilmek için aşının muhafaza nispetinin yüzde 70'in altında olmaması gerektiğini kaydetti.
Swaminathan, aşı çalışmaları ve bağışıklık üzere bahislerde Alman Haber Ajansı'nın (dpa) sorularına şu cevapları verdi:
“Sizce aşı ne vakit tasarrufa hazır olacak?”
Swaminathan: Şu an 20'yi aşkın aşı adayı üzerine klinik araştırmalar yürütülüyor. Bu nedenle aralarından birkaçının işe yarayacağı konusunda umutluyuz. Hepsinin fiyaskoyla sonuçlanması büyük şanssızlık olur. Sonuçları 2021 başında almamız mümkün. Akabinde aşının tamamlanması ve seri üretime geçilmesi gerekiyor. Pratik düşünecek olursak kitlesel olarak kullanılabilecek bir aşı 2021 ortasını bulacaktır. Evvelce kestirmek sıkıntı. Fakat bir aşı adayının muvaffakiyet talihini yüzde 10 olarak düşünürsek bu, bir ya da iki adayın, velev tahminen daha fazlasının başarılı olabileceği mealine gelir.
“Şu an kişiler üzerinde test edilen aşılar da var. Aralarında bilhassa talih tanıdığınız biri var mı?”
Aşı adaylarının hangisinin başarılı olabileceğini evvelden söyleyemeyiz. Muvaffakiyet bahtı, aşı adayının mümkün olduğunca fazla kişi üzerinde denenmesine bağlı. İlgi ağır, büyük yatırımlar yapılıyor. Lakin bizim görünür kriterlerimiz var. Aşının, aşılanan kişilerin yüzde 20'sini, ya da yüzde 30'unu müdafaası yerinde değil. Salgın bu biçimde sona erdirilemez. Yaklaşık yüzde 70'lik muhafaza sağlayan ve inançlı bir aşıya gereksinimimiz var.
“Aşı çalışmalarının suratı konusunda ne düşünüyorsunuz?”
Sahiden çok süratli bir formda ilerliyor. Sair marazlarla karşılaştırdığınızda şimdiye kadar gördüğümüz en süratli ilerlemeye tanık olduk. Ocak ayında virüsün RNA genomunun tespit edilmesiyle Mart ayındaki birinci aşı testi arasında üç aydan kısa bir vakit geçti. Daha evvel bu türlü bir duruma tanık olmadık. (Aşı adayının beşerler üzerindeki tesirinin incelendiği) üçüncü fazın, 1. yılın ahir tamamlanması kıymetli bir muvaffakiyet olacaktır. Lakin klinik araştırmalarda üçüncü fazın tamamlanması vilayetle de aşının tesirli, inançlı ve tasarrufa hazır olduğu mealine gelmiyor.
Test edilen aşılar epey farklı temellere dayanıyor. Aralarında favoriniz var mı?
Kimi aşı konseptleriyle ilgili daha fazla tecrübemiz var. En azından ne bekleyebileceğimizi biliyoruz. Örneğin deaktive edilmiş virüslerle yapılan aşılar uzun yıllardır kullanılıyor. RNA ve DNA bazlılar ise yeni ve şimdiye kadar beşerler üzerinde hiç kullanılmadı. Münasebetiyle sonuçları çok dikkatlice gözlemlememiz gerekiyor. Bu yeni metotların bağışıklığı ortaya çıkarmada ne kadar tesirli olduklarını ya da ne kadar inançlı olduklarını bilmiyoruz. Lakin bu kadar değişik prosedürlerin denenmesi çok iyi. Farklı insan kümelerinde, örneğin yaşlılar, gebeler ya da çocuklarda farklı formüller daha iyi sonuç verebilir.
Kısa müddet evvel açıklanan araştırmalar, enfeksiyonla oluşan antikor seviyesinin, sonrasında süratli bir formda gerilediğini ortaya koydu. Bu sizce telaş verici bir bulgu mu?
Hayır, lakin yakından takip ediyoruz. Virüsü nötralize eden antikorların ortadan kaybolması, bağışıklığın yitirildiği manasına gelmiyor. Bu virüse karşı farklı bağışıklık yolları daha inceleme aşamasında. Hücrelerin ilettiği bağışıklık reaksiyonunun, yani T hücreleri yansısının çok kıymetli olabileceğine dair bulgular da var. Buna ek olarak vücutta oluşan kimi hafıza hücreleri var. Bu hücreler, vücuda yine virüs girdiğinde tekrar aktive olup bağışıklık yansısı oluşturabiliyor. Daha bunları öğrenme aşamasındayız. Doğal enfeksiyonlardan bildiğimiz şey, antikor üreten kişilerin çoğunluğunun bağışıklık da kazandığı. Bunu bilmek hoş bir şey. Aşının da bağışıklık yaratabileceği umudu var. Şimdiye kadar 2. bir enfeksiyonun oluştuğu vaka duymadık.
Onedio
