Güneş Sistemi’nde ‘Yaşam’ın İzinde: Satürn’ün Uydusunda “Gözsüz Yaratıklar” mı Yaşıyor?

Güneş Sistemi’nin öbür yerlerinde mikrobiyal ömür arayan bilim insanları gezegenlerden çok onların uydularından umutlu. Örneğin Satürn’ün uydusu Enceladus, yüzey katmanının derinliklerinde yer alan okyanus sebebiyle uzaylı yaşam arayışının kıymetli gayeleri ortasında.

Enceladus’ta büyük organik moleküllerin keşfi, uyduya yönelik umutları taze tutuyor. Satürn’ün 6. en büyük uydusu olan bu parlak ve buzlu gök cismi, astrobiyologların ömür için gerekli olduğunu düşündüğü her şeyi barındırıyor: Su, organik bileşikler ve güç.

Enceladus’un çukurlu ve engebeli buz katmanının gerisinde Dünya’dakine misal ömür formlarını destekleyebilecek bir okyanus da mevcut. Hatta kimi uzmanlar, karanlık yeraltı okyanusunun, hareket etmek sırf sesi kullanan “gözsüz yaratıklara” konut sahipliği yaptığını düşünüyor.

Forbes’un tecrübeli bilim muhabiri James Carter, Enceladus’un bu çeşit yaratıklara konut sahipliği yapıp yapamayacağı sorusunu irdeledi ve buzlu uyduya dair bilinenleri sıraladı.

solarsystem.nasa.gov

Güneş’ten yaklaşık 1400 kilometre uzaklıktaki uydu, Satürn’ün 82 uydusundan biri. 500 kilometre çapındaki bu uyduda tuhaf şeyler oluyor.

Örneğin gayzerleri, yeraltı okyanusunun bir kısmını uzaya püskürtüyor. NASA bu sayede ömrü destekleyebilecek kimi bileşenler bulduğunu doğrulamıştı.

Dünya okyanuslarının tabanında da bu kıymetli yansımaları besleyen ve gerekli enerjiyi veren misal hidrotermal bacalar bulunuyor. Enseladus’taki bu bacalar da amino astilerin oluşumuna katkıda bulunarak tıpkı şeyi yapıyor olabilir. Bu ihtimal, uydunun yüzeyinin altında hayat arayışına dair olumlu kanıları güçlendiriyor.

Carter, “Yaşamın güce gereksinimi vardır” diyor ve ekliyor:

Enceladus, canlı organizmaların muhtaçlık duyduğu üç bileşene, suya, organiklere ve güç kaynaklarına sahip. NASA’nın ıskartaya çıkarılan uzay aracı Cassini, buradaki okyanusta tuz ve kum izleri buldu. Bu da okyanusun, uydunun kayalık çekirdeğiyle, hasebiyle formaldehit ve asetilen üzere değerli kimyasallarla temas halinde olduğunu düşündürüyor.

Bunun yanı sıra Cassini, ömrünün son yılı 2017’de Enceladus yüzeyinin güney kutbu yakınlarındaki çatlaklarından sızan dumanların ortasında hidrojen molekülü tespit etmişti.

NASA’nın 2019’da duyurduğu Cassini bulgularında uyduda “yeni cins organik bileşikler” keşfedildiği tabir edilmişti. Araştırmanın muharrirlerinden Frank Postberg, “Bu çalışma, Enseladus okyanusunun çok ölçüde reaktif yapı taşı içerdiğini ve Enceladus’un yaşanabilirliğinin araştırılması için diğer bir yeşil ışık yaktığını gösteriyor” ifadelerini kullanmıştı.

“Enceladus’ta karbon, hidrojen, nitrojen ve oksijen var” diyen bilim muhabiri de sözlerini şöyle sürdürdü:

Öte yandan uydunun okyanusu yer altında olduğundan akla şu soruyu getiriyor: Yeraltı okyanusu Güneş ışığı almıyorsa ömrü destekleyebilir? Lakin Carter’a nazaran hayatın kesinlikle ışığa gereksinimi yok, yani aslolan güç.

Astrobiyolog Dr. Arik Kershenbaum, Enceladus’taki mümkün hayatın üç noktada bulunabileceğini söylüyor:

• Okyanus Tabanı

• Okyanusun buz örtüsüyle üst kısmı

• Okyanusun iç kısmı

Kershenbaum, yeraltı okyanusundaki mümkün bir ekosistemi, Dünya’daki buzdağlarının altında bulunan kolay ömür formlarına benzetiyor.

Kershenbaum’a nazaran bu türlü bir senaryoda, okyanusun buzla buluştuğu yerde rastgele bir canlının var olma mümkünlüğü yüksek ve muhtemelen hayatta kalmak için buzların içlerini oyuyor.