Pandemi sonrası müşteri ve satışlarda tarihi dip seviyeleri gören esnaf ve markalar bir bir kepenk kapatmaya başladı. Kimi mağazaların büyük maliyetlerle dekorasyon yaptığını belirten BMD Lideri Öncel, “Bunu mal sahibi de AVM de biliyor. AVM masraf yaptı, sökemez diyor ve o vakit da bu durum bir poker oyununa dönmeye başlıyor” dedi.
Koronavirüs salgını nedeniyle satışlarda tarihi düşüşler yaşayan işyerlerinde kapanmalar başladı. İstiklal Caddesi, Kadıköy üzere en işlek caddelerde yıllardır hizmet veren hazır giyim markaları bürolarını kapatırken, esnaf ve sanatkâr tarafında ise devir ilanları süratli artışa geçti.
“Son 15 günde satılık işyeri ilanı bir evvelki yılın tıpkı devrinde nazaran yüzde 51 arttı”
Dünya Gazetesi’nden Yener Karadeniz’in haberine nazaran, kapanmalar sahibinden.com olgularına de yansıdı. Temmuz ayına ilişkin birinci 15 gününde satılık işyeri ilanı bir evvelki yılın tıpkı periyodunda nazaran yüzde 51 arttı. Kelam konusu artış nispeti haziran ayında ise yüzde 77 olarak gerçekleşmişti.
TESK datalarına nazaran haziran ayında 7 bin 222 esnaf kepenk kapattı. Öte yandan yeni iş alanı müracaatları da süratli düşüşe geçti. Bölüm temsilcileri, tedbir alınmadığı takdirde işyeri kapanma orantılarının çok daha yüksek seviyelere çıkabileceği ikazında bulunuyor
‘Yeni istihdam yaratılamıyor’
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Umum Yöneticisi Bendevi Palandöken, pandemi sonrası mekanların çok boş kaldığını, esnafın iş yapamadığını ve bunun ekonomik sonuçlarının da görülmeye başlandığını söyledi.
Yatırım ortamının de yeni müteşebbisler için münasebetli olmadığına dikkat çeken Palandöken, “Müteşebbis sayısının artması için yeni bir esnaf paketinin hazırlanması gerekiyor. Gelişmiş memleketlerde esnaftan 5 yıl vergi alınmıyor. Bizim koşullarımız o kadar geniş değil ancak en azından 3 yıl vergi alınmasa, stopaj üzere destekler verilse yatırım ortamı daha cazip hale gelebilir” dedi.
Koronavirüs salgını nedeni ile yeni istihdamın da yaratılamadığına dikkat çeken Palandöken, “Kamuda iş yok, birçok genç meskende oturuyor. Kişisel dal de emekçi alma taraftarı değil” dedi.
'Kapanmalar yüzde 20 artabilir’
Palandöken'e nazaran tüm dünyayı tesiri altına alan pandemi, en çok alt gelir kümesini ve esnafı vurdu. Palandöken, “Sektörler iş yapamaz hale geldi. 65 yaş kısıtlaması nedeni ile bu yaş kümesindeki esnaf zarara girdi. Büyük hacimli dükkanların hepsi boş. En işlek caddelerin üzerlerindeki işyerlerinde bile müşteri kaybı var. Parti kolu, barlar, içkili yanlar açılamadı. En yüksek kiralar onlardaydı. Düne kadar ana arterlerde hava parası ile dükkan alınırken artık kiralar düşmesine karşın iş yanı açmaya hevesli insan kalmadı. Destek gelmezse ve ortam bu biçimde devam ederse kapanan işyeri sayısı yüzde 20 artar” diye konuştu.
‘En yüksek haziran kapanışı’
TESK datalarına nazaran, Türkiye'de bu yılın birinci 6 ayı itibarıyla 3 bin 4 esnaf odasına kayıtlı 1 milyon 906 bin esnaf ve 2 milyon 58 bin adet işyeri bulunuyor. Yeniden bu yılın birinci 6 ayında kapanan işyeri sayısı 35 bin 965 olarak gerçekleşti.
Laf konusu rakam haziran ayında ise 7 bin 222 adet oldu. Bu rakam son 5 yılın en yüksek haziran ayı rakamları olarak kayıtlara geçti.
Hususa ait konuşan birçok esnaf en büyük külfetlerinin kira ödemek konusunda olduğunu söylüyor. Kimi mülk sahiplerinin sıradanlaşma sonrası kiralara fahiş artırımlar yaptığı lisana getiriliyor.
‘Kapanan mağazanın mahalline kimse mağaza açmayacak’
Cadde mağazalarında da birebir durumun söz konusu olduğuna dikkat çeken Öncel, “AVM'lerdeki kapanışlar hızlanırsa bunun geri dönüşü çok uzun vakit alır. Zira kimsede tekrar mağaza açma iştahı yok. Kapanan mağazanın bölgesine kimse mağaza açmayacak. En az yılsonuna kadar ciro kirası uygulanmalı” dedi.
'Devirler turistik ortamlarda yoğunlaştı'
Coldwell Banker Türkiye Memleket Yöneticisi Gökhan Taş, devir süreçlerinin Bodrum Marmaris, Kuşadası üzere yabancı turist yüklü bölgelerin caddelerindeki yeme içme, kuyumculuk dallarında kendini hissettirdiğini kaydetti. Taş, yeme içme kolunda devirlerin ise mahsusen bölgesinde yemek servisi yapan firmalar arasında ağırlaştığını söyledi.
'Ruhsat karmaşası haksızlık yaratıyor'
Kadıköy’de açılamayan mekanlardan biri olan Bina’nın yöneticilerinden Gül Güngör, kesimde 1 Haziran itibarıyla açılan işletme orantısının yüzde 75 civarında olduğunu söyledi. Bunun en değerli sebebi ruhsat karmaşası olduğunu söyleyen Güngör, şunları söyledi:
“2001 öncesi alınan ruhsatlarda cafe-bar olarak nitelendirilen mekanlar açılamazken, daha sonra tıpkı kriterlerdeki işletmeler içkili kafeterya olarak ruhsatlandırıldı. İşte onlar şu an açıklar. Birebir isim, konsept ve çalışma koşullarında hizmet veren 2 işletmenin birisi açıkken oburu örtük.”
Ruhsatın yarattığı farkın giderek sürdürülebilir olmayan bir noktaya gittiğini belirten Güngör, halihazırda açık olan işletmelerde ise ciroların pandemi öncesinin yüzde 20-30’una lakin ulaştığını söyledi. Güngör, “Şimdilik kapatan işletme çok olmasa da iş noktasını devir etmeye çalışan ya da bunu düşünen sayısı her gün artıyor. Bu halde birkaç ay devam ederse bölümün yarısından fazlasının buna dayanacağını düşünmüyoruz” dedi.
Onedio
