Karanlık Güç Araştırması (Dark Energy Survey) isimli işbirliği, Güney Yarım Küre göğünün tarandığı, yıllarca süren çalışmada toplanan devasa data arşivini halka açtı.
Independent Türkçe’den Çağla Üren’in haberine nazaran, yaklaşık 700 milyon gök cisminin imgelerini içeren arşiv, bugüne kadar yayımlanan en büyük astronomi kataloglarından biri.
Karanlık Güç Araştırması, Chicago Üniversitesi’ne bağlı Fermi Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı’nın liderliğinde kurulan, gökyüzünden data toplamak ve bunları tahlil etmek için 10 yıldan uzun müddettir çalışmalar yürüten memleketler arası bir işbirliği. Projede ABD, Avustralya, Brezilya, Birleşik Krallık, Almanya, İspanya ve İsviçre’den araştırma kurumları ve üniversiteler yer alıyor.
Kainatın giderek hızlanan genişlemesini ve bu genişlemeden sorumlu olduğu ileri sürülen karanlık enerjiyi araştırmayı hedefleyen işbirliği, Şili’deki DECam isimli kamerayı kullandı.
Kelam konusu kamera, Fermi Laboratuvarı’nda dünyanın dört bir yanından bilim beşerinin katkısıyla inşa edildi. Operasyonlara Ağustos 2013’te başlayan kamera, şimdiye dek tüm gökyüzünün 8’de birini, Güney Yarımküre göğünün de 5 bin derece karelik kısmını görüntüledi. Ocak 2019’da faaliyetlerini durduran projede, her yıl yaklaşık 100 gün müşahede yapıldı ve 6 yıllık operasyon müddeti boyunca 758 gece göğü gözlemlendi.
Halka açılan DR2 isimli yeni katalog, ortalarında Fermi Laboratuvarı, Illinois Üniversitesi ve Ulusal Bilim Vakfı’nın NOIRLab isimli laboratuvarının da bulunduğu bir dizi kurumun katkılarıyla, Amerikan Astronomi Derneği’nin yıllık toplantısının 14 Ocak’ta gerçekleşen oturumu sırasında yayımlandı.
‘İkinci data kümesini halka açıyoruz…’
Karanlık Güç Araştırması Yöneticisi Prof. Dr. Rich Kron, “Bu çok değerli bir kilometre taşı. Karanlık Güç Araştırması işbirliği 6 yıl boyunca gece göğündeki gök cisimlerinin fotoğraflarını çekti. Artık, DECam’in yakaladığı manzaraların kalitesini ve kalibrasyonunu dikkatlice denetim ettik ve bu ikinci bilgi kümesini halka açıyoruz” diye konuştu.
Prof. Kron’un da vurguladığı üzere DR2, işbirliğinin ikinci bilgi arşivi. Bilim insanları bu arşivde, yayımlanan evvelki katalogda yer alan 400 milyon gök cisminin kalibrasyonunu da iyileştirdi.
Dünya genelindeki araştırmacılar ve astronomi meraklıları, kelam konusu işbirliğinin yürüttüğü çalışmaların sonucunda oluşturulan, bu eşi gibisi görülmemiş datalara erişebilir ve evrene dair yeni keşifler yapmak için bunları kullanabilir.
Bilgilerin tamamı online ortamda, Illinois Üniversitesi’ne ilişkin bir internet sitesinde yayımlandı ve herkesin erişimine açık.
Onedio
