Kovid-19 Hastalarında Yeni Korku: Virüs Sonrası Yorgunluk Sendromu…

Hastalarda koronavirüsü atlattıktan sonra günlerce hatta haftalarca devam eden halsizlik, yorgunluk, konsantrasyon eksikliği üzere şikayetler görülüyor. 

CNN Türk’ün haberine nazaran, Prof. Dr. Derya Uludüz, hastalığa dair bilinmesi gerekenleri açıkladı.

Virüs sonrası gelişen yorgunluk çoklukla virüsü atlattıktan sonra bile devam edebilen yahut yeni gelişen şiddetli yorgunluk hali. O denli ki elinizi kolunuzu kaldıracak, işinizi yapacak haliniz olmuyor. Neden mi oluyor? Aslında bu bahiste da birçok farklı görüş var lakin yaygın kanıya nazaran bedenimizde bir enflamasyon oluşmaya başladığında sitokinler dediğimiz savaş hücreleri çok harekete geçiyor ve bu sitokinler kan beyin bariyerini geçerek beyinde hipotalamus dediğimiz bölgeye ulaşıyor.

Virüs sonrası yorgunluk tablosunun birçok belirtisi var fakat teşhis etmek için rastgele bir kan, idrar analizi üzere net bir yol yok. Bunun için hasta kişinin kendini takibi de kıymetli.

• Gün içerisinde çok yorgun oluyor ve devamlı esniyorsanız,

• Kas ağrılarının yanı sıra orta ara baş ve boğazda da ağrı oluyorsa,

• Konsantrasyonunuzda düşüş varsa yahut beşerlerle irtibat kurarken eskiye nazaran zorlanıyorsanız,

• Yataktan kalkmak tekrar hastalık öncesi periyoda nazaran çok zorsa ve mesela uyandıktan sonra yatakta uzun vakit geçiriyorsanız,

• Yapılması gereken işleri karıştırıyor ya da unutuyorsanız,

• Evvelce çok rahat yaptığınız bir şeyi yaparken artık dinlenme muhtaçlığı hissediyorsanız,

• Sık sık yaptığınız şeyleri unutmaya başladıysanız,

• Düşünmeden hareket ediyorsanız,

Sık aralıklarla uyku bastırıyor ya da uyuyorsanız tehlike çanları çalıyor demektir.

Bu belirtiler virüs sonrası yorgunluk göstergesi olabilir. Lakin muhakkak bir teşhis yolu olmadığı için ve bunların nedenini hakikat anlamak için hastalar doktora gitmeden evvel bir mühlet kendisini gözlemleyip not alabilir. Mesela telefonunun not defterine gün gün, saat saat bu belirtileri kaydedebilir. Bu da teşhisi, hasebiyle da tedaviyi kolaylaştırır.

Çalışmalar şunu gösteriyor enfeksiyondan sonra hastaların %35’i eski enerjik ve sağlıklı günlerine geri dönmekte zorlanıyorlar. Hatta o denli ki öncesinde hiçbir hastalığı olmayan 18-34 yaşlarındaki covid geçiren 5 bireyden birinde bu yakınma var. Kononavirüsün yorgunluk tablosu dediğimiz ‘myaljik ensefalomyelit’ yapabildiğini artık biliyoruz.

Bu hususta İrlanda’da yapılan yeni bir araştırmanın sonuçları var elimizde ve buna nazaran virüs sonrası yorgunluk yaşayanların yaş ortalaması 49,5. Cinsiyete nazaran görülme sıklığı bayanlarda biraz daha fazla yüzde 54 oranında.

Ağrılar çok fazla ise ibuprofen tesirli ilaçlar kullanılıyor. Hafıza ve konsantrasyon sorunları için yanlışsız beslenme nizamı ve iyi uyku kıymetli görünüyor. Bunun yanı sıra enerjiyi iyi ayarlamak, hastalık biter bitmez çabucak çok fazla efor sarf edecek işler yapmamak ve C vitaminine, Magnezyuma ve çinkoya bu süreçte devam etmek yararlı. D vitamini de yeniden hekim tavsiyesi ile kullanılabilecek takviyelerden.

Her hastalıkta olduğu gibi Covid-19’da da beslenme çok kıymetli. Bizim aslında insanlara daima mevsim sebzelerini, meyvelerini önermemizin, idman önermemizin nedeni bu. Hangi hastalığa yakalanacağını kimse bilemez ve yakalandığında immün sistemin güçlü olması, fazla kilo olmaması, diyabet, kalp hastalığı olmaması her vakit tedaviyi kolaylaştırıyor.

Mevsim zerzevat ve meyveleri, kuru baklagiller ve tam buğday unu tüketmek bağırsaklarımızdaki yararlı bakterileri arttıracak. Kovid-19 ile bağırsak sıhhati ortasında da ilgi olduğu ve hafif atlatanların bağırsak florasının daha iyi olduğuna dair görüşler var. O nedenle bağırsaktaki bakterileri koruyacak ve arttıracak yiyecekler bizim bağışıklık sistemimizi de arttıracak.

Bu periyotta renkli beslenmeye itina gösterin. Her öğün tabağınızda ne kadar farklı renkte yiyecek varsa o kadar çok farklı vitamin, mineral alıyorsunuz demektir.

Virüs sonrası yorgunluk sendromu mühletince enerjiyi uzun vadeli kullanmak için kan şekerini de denetim etmek değerli. Yani kan şekerinin birden çıkıp birden düşmesi gücün de süratlice düşmesine ve uykulu hale neden olur. Bu yüzden kolay şeker içeren, tatlı, beyaz ekmek, pasta, pilav üzere yiyecekler tüketmeyin. Glisemik indeksi daha düşük olan tam buğday unlu, bulgur pilavı, baklagiller üzere yiyecekler tüketin. Bu çeşit karbonhidratlar kan şekerini yavaş yavaş yükselteceği için enerjiyi daha uzun vadeli kullanabileceksiniz.

Kovid-19’da C ve D vitamini kullanımının iyi tesirleri olduğunu gördük. Lakin tüm hastalıklarda tesirli olan bir şey daha var: O da moral ve motivasyon. Psikolojiyi şu periyotta iyi tutmak sıkıntı olsa da hem hastalığı atlatırken hem de virüs sonrası yorgunluk sendromuna yakalandığımız takdirde bunun süreksiz bir süreç olduğunu, dünya olarak bunla gayret edeceğimizi ve sahiden başka birçok ülkeye nazaran şanslı olduğumuzu anlamamız gerekiyor.

Ayrıca tedavi süresince birtakım besinler enerjiyi dengelememize yardımcı olabiliyor. Bunlar:

• Propolis arı sütü enerjiyi çok önemli manada arttıran bir tesire sahip. Propolis içeren birtakım dayanaklar kullanılabilir.

• Koenzim Q10 aslında bayanların daha çok cilt güzelliği için kullandığı bir şey üzere görünse de enerjiyi yükseltme açısından da yararlı.

• B12 vitamini besinlerdeki gücün hücre içine taşınmasını sağlayan bir tesire sahip. Et başta olmak üzere balık, ekmek ve birçok besinde bulunan B12 vitamini eksik ise güç azlığı çekilebilir.

• Melatonin hormonunu tertipli salgılamak enerjiyi de arttırıyor. Şayet daima geç saatlerde uyuyorsanız, odanız ışık alıyorsa ve uyumadan öncesinde son ana kadar mavi ekran ışığına maruz kalıyorsanız melatonin hormonunuz salgılanmaz. Bu da enerjiyi azaltır.