Yapılan araştırmalar, ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkelerde uygulanan gece sokağa çıkma kısıtlamasının, toplumsal temasın azaltılması üzere önlemlerle birlikte tesirli olabileceğine işaret ediyor.
Koronavirüs pandemisinin üçüncü dalgasını yaşayan Almanya’da uzmanlar ve siyasetçiler salgınla gayret için önlemlerin artırılması davetinde bulunuyor. Bu çerçevede gündeme getirilen taleplerden biri de geceleri sokağa çıkma kısıtlaması uygulanması. Bu önlem Almanya’da şimdiye kadar yalnızca olay sayısının yüksek olduğu kimi yerleşim yerlerinde uygulanmıştı. Pekala, ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkede uygulanan gece sokağa çıkma kısıtlaması salgınla çabada ne kadar işe yarıyor?
DW Türkçe’nin haberine nazaran geceleri sokağa çıkma kısıtlaması uygulanmasını savunanlar, virüsün çoğunlukla aile, akraba ve dostlarla olan temaslarda, yani özel alanda bulaştığını hatırlatarak, sokağa çıkma kısıtlaması ile bu tıp temasların ve virüsün yayılmasının azaltılabileceğini belirtiyor.
Toplumsal Demokrat Partili (SPD) siyasetçi Karl Lauterbach’ın sonuçlarını paylaştığı Oxford Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, gece sokağa çıkma kısıtlaması uygulanmasının R kıymeti olarak isimlendirilen bulaşma katsayısında olumlu bir tesiri olduğunu ortaya koydu.
R pahası, enfeksiyona yakalanan birinin virüsü kaç şahsa daha bulaştırdığını tabir ediyor. Oxford Üniversitesi’nin araştırması, gece sokağa çıkma kısıtlamasının bu bedeli yüzde 13 azalttığını gösterdi. Lakin araştırmayı yürütenler, bu değişimde gastronomi alanında faaliyet gösteren işletmelerin kapalı olması, toplumsal temas kısıtlamaları üzere önlemlerin de dikkate alınması gerektiğine vurgu yapıyor. Ayrıyeten kelam konusu araştırma, şimdi öteki bilim insanları tarafından değerlendirmeye alınmadı.
Kanada örneği: ‘Quebec’te hadise sayıları sabit kalırken, öbür bölgelerde yükseldi’
Kanada, gece sokağa çıkma kısıtlaması uygulayan ülkeler ortasında bulunuyor. Ocak ayı başından bu yana olay sayısının yüksek olduğu Quebec eyaletinin birçok bölgesinde sokağa çıkma kısıtlaması uygulanıyor. Quebec Sıhhat Bakanlığı, bu uygulamanın bilimsel desteği ve sonuçlarına ait DW’nin sorularına somut cevaplar vermedi. Bakanlık “Gözlemlere dayalı araştırmalar, bu önlemin bir ortaya gelmeyi engellediğini gösteriyor” demekle yetindi.
Quebec eyaletinin en büyük kenti olan Montreal’daki McGill Üniversitesi Epidemoloji Kısmı Öğretim Üyesi Jay Kaufmann da sokağa çıkma kısıtlamalarının sonuçlarına ait resmi bir kıymetlendirme konusunda bilgisinin olmadığı belirtiyor. DW’nin sorularını yanıtlayan Kaufmann, “Son aylarda Quebec’te olay sayıları sabit kalırken yahut düşerken, başka bölgelerde yükseldi” diyor. Kaufmann, buna karşın Quebec’teki hadiselerde kaydedilen düşüşün yalnızca gece sokağa çıkma kısıtlaması ile kontaklı olamayacağını tabir ederek, aşı oranı, okulların yüz yüze mi uzaktan mı eğitim yaptığı, bir gün içinde yapılan test sayısı üzere faktörlerin de tesirli olduğunun altını çiziyor.
Bölgede yaz saatine geçilmesi ve günlerin uzaması ile birlikte Mart ayı ortasında sokağa çıkma kısıtlamasının başlama saati 20.00’den 21.30’a kaydırıldı. Olay sayılarının tekrar yükselmeye başlattığını belirten epidemoloji uzmanı Kaufmann, “Ancak farklı önlemlerin tesirinin nasıl olduğu ve bir tedbirin hangi katkıyı sağladığı yapılacak araştırmalar ile incelenmeli, muğlak izlenimlerle karar verilmemeli” diyor.
Kanada’da gece sokağa çıkma kısıtlamasına uymayanlara bin ile 6 bin Kanada doları ortasında (yaklaşık 670 ile 4 bin 400 euro arasında) ceza kesiliyor. Kısıtlamaya uymayan gençlerden ise yaklaşık 500 dolar ceza alıyor.
Simülasyonlara nazaran gece sokağa çıkma yasağı sıhhat sistemindeki yükü azaltıyor
Hollanda’daki Delft Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Amineh Ghorbani ise öteki saatlerde bir ortaya gelinse bile gece sokağa çıkma kısıtlamalarının faydalı olacağı görüşünde. İnsan davranışlarını bilgisayarla yapılan simülasyonlarla inceleyen Ghorbani, Fransa, Hollanda ve İsveç’ten bilim insanları ile birlikte koronavirüs pandemisi ile karşı karşıya kalan hayali bir toplumun simülasyonunu yapan ASSPCC projesinde çalışıyor. Farklı koronavirüs tedbirlerinin tesirlerinin ölçüldüğü projede, İsveç ve İtalyan hükümetlerine danışmanlık da yapılıyor.
Projeye ait DW’ye açıklamalarda bulunan Ghorbani, yaptıkları simülasyonun “The Sims” isimli bilgisayar oyununa benzediğini söylüyor. Simülasyonda, insanların açlık yahut arkadaşlarını görmek üzere istekleri bulunuyor. Şayet bu istek artarsa, kurallara uymama riski de artıyor.
Simülasyona nazaran, gece sokağa çıkma kısıtlaması uygulanması, olay sayısının süratle yükselmesini ve sıhhat sistemi üzerinde bir yük oluşmasını engelliyor. Ghorbani, “İki haftalık sert kapanma tedbirlerine karşılık, sokağa çıkma kısıtmalarının tesirli olabilmesi için daha uzun vadeli uygulanması gerekiyor” diyor. Ghorbani, sokağa çıkma kısıtlamalarını başka önlemlerle birlikte uygulanması gerektiğini de kelamlarına ekliyor.
Ghorbani’ye nazaran, gece sokağa çıkma kısıtlamasının tesiri, salgının hangi etabında olunduğu ile de temaslı. Almanya ve Hollanda’daki hadise sayıları yeni bir dalgaya işaret ediyor. Ghorbani, simülasyondan elde ettikleri sonuçlar ışığında “Eğer burada sıkı kapanmaya karar verilirse, gece sokağa çıkma kısıtlaması uygulanması da iyi olur” diyor. Örneğin üç hafta sonra kısıtlamalar gevşetilse bile sokağa çıkma kısıtlamasının sürdürülmesi gerektiğini tabir eden Ghorbani, böylece sıkı kapanma ile yaratılan olumlu tesirin daha uzun müddetli olabileceğini söylüyor.
Fransa’daki tedbirlerin tesiri belgisiz
Gece sokağa çıkma kısıtlaması uygulayan ülkeler ortasında Fransa da bulunuyor. Ülkenin farklı bölgelerinde aylardır, saat 20.00, 18.00 yahut 19.00’dan sonra kıymetli bir neden olmadıkça sokağa çıkılmasına müsaade verilmiyor.
Bilim insanları ise bu kısıtlamaların sonuçları konusunda farklı görüşlere sahip. Toulouse’da çalışmalar yürüten bilim beşerlerine nazaran, gece sokağa çıkma kısıtlamasının olumsuz tesirleri olabilir. Yapılan çalışmalar, Toulouse’da saat 20.00’den sonra sokağa çıkma kısıtlaması virüsün yayılmasını azaltırken, saat 18.00’den sonra uygulanan kısıtlama durumun daha da kötüleştiğini gösterdi. Bilim insanları, daha fazla insanın süpermarketlere gitmesinin bunda tesirli olduğunu kestirim ediyor.
Fransa Sıhhat ve Tıp Araştırmaları Enstitüsü tarafından yapılan ve şimdi sonuçları yayımlanmamış bir araştırma ise gece sokağa çıkma kısıtlamasının olumlu olduğu görüşünü ortaya koyuyor. Araştırmaya nazaran, SARS-CoV-2 virüsünün Ocak ayında yayılmasının engellenmesinde bu kısıtlamanın katkı sağladığı belirtiliyor. Fakat araştırmayı yürütenler, çok daha süratle yayılan İngiliz mutasyonu B.1.1.7’nun engellemesinde gece sokağa çıkma kısıtlamalarının kâfi olmadığına dikkat çekiyor.Koronavirüs pandemisinde sokağa çıkma kısıtlamasını tedbir olarak uygulayan yahut savunanlar, bunu uygulayan ülkelerdeki tesirine işaret ediyor. Lakin bu bahiste gereğince data bulunmuyor. Yapılan araştırmalar ve simülasyonlar, kapanma yahut toplumsal temasın azaltılması üzere tedbirlerle birlikte uygulandığında sokağa çıkma kısıtlamasının epey tesirli olabileceğine işaret ediyor.
Onedio
