Bilim insanları Dünya’dan sonra birinci sefer bir gezegenin kendi etrafında dönerken yalpaladığını keşfetti.
Independent Türkçe’den Çağla Üren’in derlediği, Hakemli bilim mecmuası Geophysical Research Letters’ta yayımlanan araştırmada birinci olarak Dünya’da gözlemlenen ve Chandler yalpası diye bilinen sallanma hareketinin Mars’ta da yaşandığı ortaya kondu.
207 günde bir, dönme ekseninden 10 santimetre uzaklaştı
1810’da bilim insanı Seth Chandler tarafından keşfedilen ve bu nedenle onun ismini taşıyan yalpa, kendi etrafında dönen cisim büsbütün küre formunda olmadığında ortaya çıkıyor. Bu durum, gezegenin dönüşünü etkiliyor ve suratını kaybettikçe sallanan bir topaç üzere hareket etmesine neden oluyor.
Amerikan Jeofizik Birliği’nin haber blogu Eos’un aktardığına nazaran Mars’ın hareketini inceleyen bilim insanları, Kızıl Gezegen’in belirli bir döngü içerisinde, 10 santimetre kadar sallandığını gösterdi. Bulgular, gezegenin kutuplarının yaklaşık 207 günde bir, dönme ekseninden 10 santimetre uzaklaştığını ortaya koydu.
Bu hareket yaklaşık 433 günlük bir döngü içinde tekrar ediyor
Makalenin müelliflerin araştırmanın detaylarını şöyle anlattı:
“Kutupların hareketi, Mars Odyssey, Mars Reconnaissance Orbiter ve Mars Küresel Surveyor isimli uzay araçlarının radyo takibi gözlemleriyle belirlendi. Chandler yalpasının tespiti, yalpalamanın gerçekleştiği döneme yakın vakit aralıklarında mantodaki güç dağılımını anlamamızı sağlayacak.”
Dünya’da gözlemlenen Chandler yalpası gezegenin kutuplarının, merkezden 3 ila 6 metre uzaklaşmasıyla sonuçlanıyor ve bu hareket yaklaşık 433 günlük bir döngü içinde tekrar ediyor.
Sonsuza dek süreceği düşünülüyor
Bilim insanları bu yalpalamanın kökenlerini tam olarak anlamış değil fakat teoride, vakitle azalması gerektiğini düşünüyor. Öte yandan, Dünya’nın kalın bir okyanus ve atmosfer katmanı var. Okyanus tabanındaki ve atmosferdeki basınç dalgalanmaları nedeniyle kelam konusu hareket de hala devam ediyor ve sonsuza dek süreceği düşünülüyor.
İşte bu durum, Mars’ın yalpalama hareketini daha da gizemli hale getiriyor. Çünkü Mars, Dünya’daki bu özelliklere sahip değil. Mars’ta tespit edilen yalpalama Dünya’dakinden çok daha hafif olsa da gezegende bu yalpalamanın sürmesine neden olacak, hareketli bir yüzey okyanusu bulunmuyor.
“Bunu tespit edebilmeleri çok şaşırtıcı”
Öte yandan, Dünya’nınkinden daha ince olmasına karşın, Mars’ın da bir atmosferi var. Ve uzmanlar, bu atmosferdeki basıncın, yalpanın sürmesini sağladığından şüpheleniyor. Ayrıyeten hareketin bir vadede ortadan kalkması da mümkün ancak bunun ne vakit gerçekleşeceğini söylemek güç.
Araştırma grubuna dahil olmayan, California Üniversitesi, Santa Cruz’dan gezegen bilimci Francis Nimmo, bulguları şöyle yorumluyor:
“Bunu tespit edebilmeleri çok şaşırtan. Bu türlü net bilgilerden oluşan büyük bir temelle neler yapabileceğinizi kanıtlıyor.”
Onedio
