NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı (JPL) ve New Mexico Üniversitesi’nden (UNM) araştırmacılar, kırmızı cüce olarak da bilinen M tipi bir cüce yıldızın yörüngesinde dönen TOI-1231 b ötegezegenini keşfetti.
Bilim insanları bu yıldızın özelliklerini saptayabildi ve TOI-1231 b’nin hem yarıçapını hem de kütlesini ölçebildi. Bu da onlara gezegenin yoğunluğunu hesaplamak ve atmosferin nelerden oluştuğuna dair hipotez oluşturmak için gereken bilgileri sağladı.
Yörüngesini 24 günde bir tamamlayan gezegen, ılıman bir alt-Neptün (Kütlesi daha fazla olsa bile yarı çapı Neptün’den küçük yahut yarıçapı büyük olsa bile kütlesi Neptün’den küçük gezegenler -ed.n.) boyutunda bir gök cismi. Gezegen kendi yıldızına Dünya’nın Güneş’e olduğundan 8 kat daha yakın ancak kırmızı cüce daha güçsüz olduğu için gezegenin sıcaklığı ana gezegenimize benziyor.
Atmosferinin yaklaşık 60 santigrat derece olması TOI-1231b’yi şimdiye kadar keşfedilen ve atmosferik çalışmalar için erişilebilir olan en serin, küçük ötegezegenlerden biri yapıyor. Atmosferde yüksek bulutların bulunması ve suya dair beklenen delillere rastlanması mümkün.
NASA JPL’den bilim insanı Jennifer Burt, “Gelecekte bu yeni gezegene yönelik yapılacak müşahedeler, bu ılıman dünyaların etrafında su bulutları oluşumunun ne kadar yaygın (veya nadir) olduğunu belirlememizi sağlayacak” deci. UNM Fizik ve Astronomi Kısmı’ndan Hekim Öğretim Üyesi Diana Dragomir de atmosferin nasıl oluştuğunu kesin biçimde anlamak için daha fazla çalışma gerektiğini ekledi.
Dragomir, “TOI 1231b’nin düşük yoğunluğu, bunun kayalık bir gezegen olmasından fazla değerli oranda bir atmosfer katmanıyla çevrili olduğunu gösteriyor. Lakin bu atmosferin yapısı ve boyutu bilinmiyor!” dedi.
TOI1231b hidrojenden yahut hidrojen-helyumdan oluşan büyük bir atmosfere ya da su buharından oluşan daha ağır bir atmosfere sahip olabilir. Bunların her biri farklı bir kökene işaret edecek ve gökbilimcilerin, M tipi cüce yıldızlar etrafındaki gezegenlerin, Güneş’imiz etrafındaki gezegenlere kıyasla farklı halde oluşup oluşmadığını, şayet farklı formda oluşmuşsa bunun nasıl gerçekleştiğini anlamasına imkan tanıyacak.
Bilim insanları bunun için gazın uzaya kaçıp kaçmadığını araştırıp hidrojen ve helyum atomlarına işaret eden deliller arayabilir. Bu genelde imkansız bir şey zira bu atomların varlığı yıldızlararası gaz tarafından maskeleniyor. Ama bu gezegen-yıldız sistemi Dünya’dan süratle uzaklaştığı için bilim insanları bunu başarabileceklerine dair umudu var.
Burt “Ötegezegen biliminin son 20 yılının şimdiye kadarki en ilgi cazibeli sonuçlarından biri, keşfettiğimiz yeni gezegen sistemlerinin hiçbirinin bizim Güneş Sistemi’mize benzememesidir” diye konuştu.
O sistemler, Merkür’ünkinden çok daha kısa yörüngelerde hareket eden, boyutları Dünya ve Neptün ortasında değişen gezegenlerle dolu, bu yüzden onları karşılaştırabileceğimiz lokal bir örneğimiz yok. Keşfettiğimiz bu yeni gezegen hâlâ tuhaf ancak bizim komşu gezegenlerimiz üzere olmaya bir adım daha yakın. Şimdiye kadar tespit edilen ve birçok vakit yüzlerce yahut binlerce derecelik kavurucu sıcaklıkların olduğu birçok geçiş gezegeniyle karşılaştırıldığında, TOI-1231 b mutlaka çok soğuk.
Bilim insanlarının “TOI-1231 b: Yakınlardaki M3 Cüce NLTT 24399 Boyunca Geçiş Yapan Ilıman, Neptün Boyutunda Bir Gezegen” başlıklı araştırması, The Astronomical Journal’ın gelecekteki bir sayısında yayımlanacak.
Kaynak: Independent Türkçe
Cumhuriyet
