Şiirlerini ve Nazım Hikmet’i anlatmaya sözler yetmez fakat ömrünün yarısından fazlasını mahpusta ya da sürgünde geçiren büyük şairi biraz daha yakından tanıyabiliriz tahminen…
Kaynak: ViBio
Nazım Hikmet Ran, bir daha geri dönmeyeceği Selanik’te 1901 yılında dünyaya geldi.
Dönmedi zira kendisinin de dediği üzere, geri dönmeyi sevmezdi.
Babası Hikmet Beyefendi, sonradan ismi Galatasaray Lisesi olan Mekteb-i Sultani’den mezun. Vaktinde ticaret yapmayı denemiş, başarılı olamayınca da Dışişleri’nde memur olarak çalışmaya başlamış. Lakin memurluğu da pek sevmemiş…
Nazım Hikmet’in şairlik ruhu, annesi Ayşe Celile Hanım ve dedesi Nazım Paşa’dan geçmiş. Annesi Fransızca bilen, piyano çalan ve fotoğraf yapan hoşlar hoşu bir bayan. Babasının babası Nazım Paşa da mevlevi tarikatından ve şairliğe yatkın, özgürlükçü. Valilik yapmış bir beyefendi, son olarak da Selanik valisi.
Babası Hikmet Beyefendi memurluğu sevmediği için bir müddet işinden ayrıldı ve dedesi Nazım Paşa’nın yanına taşındılar. Orada işler istedikleri üzere gitmeyince İstanbul’a geldiler ve Hikmet Beyefendi ne kadar istemese de memuriyete geri döndü.
Nazım Hikmet’in çocukluğunda daima bir yoğunluk ve sık sık devlet işlerinin de konuşulduğu konuklar olurmuş. Memleket tasası tam da burada başlamış ve birinci şiirini de 12 yaşında yazmış. Şiirinin ismi da Feryad-ı Vatan… Bahriye nazırına okuduğu bu şiir çok beğenilince, Nazım Hikmet’in de Bahriye Mektebi’ne gitmesine karar verildi.
Natürel Nazım Hikmet’in aklı fikri şiirde. Askeri disipline pek ayak uyduramamış ve derslerinde de gereken başarıyı gösterememiş.
Ancak okulunu bitirmiş ve Hamidiye Gemisi’ne güverte stajyer subayı olarak atandı. Fakat halk arasında Zatülcenp denilen hastalığa yakalanıp, 2 ay tedavi görmesine karşın deniz subayı olacak sıhhate kavuşamaması sebebiyle çürüğe ayrıldığı söyleniyor. Bu bir sav, öteki bir argümana nazaran ise çoka kaçan halleri sebebiyle okuldan atıldı. Hangisi gerçek kesin olarak bilemiyoruz ne yazık ki.
Ancak ikinci sav şöyle dursun, Nazım Hikmet’in 1921 yılında şimdi 19 yaşındayken ulusal uğraşa katılmak için bir arkadaşıyla Anadolu’ya kaçıyor.
Bir mühlet cepheye gönderilmek için beklese de bu gerçekleşmeyince Bolu’da öğretmenlik yapmaya başladı. Tıpkı yılın eylül ayında da Batum üzerinden Moskova’ya geçip Doğu İşçileri Komünist Üniversitesi’nde Siyasal Bilimler ve İktisat okudu.
1924 yılında Türkiye’ye döndüğünde Aydınlık mecmuasında yazmaya başladı.
Şiir ve yazılarından ötürü 15 yıl mahpusu istenince de yine Sovyetler Birliği’ne geri döndü. 3 yıl sonra, 1928’de af kanunundan yararlanarak ülkeye geri döndü. Fakat gelir gelmez tutuklandı…
Mahpustan çıktıktan sonra bir mecmuada yazmaya başladıysa da daima geçim sorunu çekti. Akabinde 1933-1937 yılları ortasında tekrar tutuklu kaldı.
Ancak asıl darbeyi bundan sonra yedi. Çok sonradan kumpas olduğu anlaşılsa da, “Orduyu ve donanmayı isyana teşvik suçundan” 28 yıl 4 ay mahpus cezasına çarptırıldı.
Haksız tutuklandığını bildiği için Atatürk’ten yardım istedi.
“Türk inkılabına ve senin ruhuna and içerim ki hatasızım. Askeri isyana teşvik etmedim. Meczup, serseri, mürteci, satılmış, inkılap ve yurt haini değilim ki bunu da bir an olsun düşünebileyim. Büyük işlerinin ortasında seni bir Türk şairinin felaketi ile alakalandırmak istemezdim. Bağışla beni. Seni bir an kendimle meşgul ettimse, alnıma vurulmak istenen bu ‘inkılap askerini isyana teşvik’ damgasının lakin senin ellerinle silinebileceğine inandığımdandır. Başvurabileceğim en inkılapçı baş sensin. Kemalizmden ve senden adalet istiyorum. Türk inkılabına ve senin başına and içerim ki hatasızım.”
Ancak tıpkı devir Atatürk mevt döşeğindeydi. Ve ne yazık ki mektubu okuyamadan ebediyete göçtü…
Bunun üzerine Nazım Hikmet tam 13 sene cezaevinde kaldı. Yazıları ve şiirleri 30-40 lisana çevrilirken, kendi ülkesinde 1938-1968 yılları ortasında yasaklanmıştı.
Demokrat Parti’yle gelen af ile özgür kalması için dışarıda aydınlar, içeride Nazım Hikmet açlık grevine başladı. Sonunda, 1950’nin Temmuz ayında özgürlüğüne kavuştu.
www.veryansintv.com
Bu periyotta hayatındaki bayan olan Münevver’le evlendi ve Memet isminde bir oğulları oldu.
Lakin kalbinden hastayken, 46 yaşındayken, yasal olarak yükümlülüğü olmaksızın askere çağırıldı. Bu, aslında onun mevt fermanıydı. Öldürüleceğini anladı ve 2,5 aylık oğlunu ve aşkını, vatanını terk ederek yine Moskova’ya kaçmak zorunda kaldı. Orada, dolup taşan bir konser salonunda gelişi coşkuyla kutlandı Nazım Hikmet’in…
25 Temmuz 1951’de vatan haini ilan edilip vatandaşlıktan çıkarıldı.
“Vatan çiftliklerinizse,
kasalarınızın ve çek defterlerinizin içindekilerse vatan,
vatan, şose uzunluklarında gebermekse açlıktan,
vatan, soğukta it üzere titremek ve sıtmadan kıvranmaksa yazın,
fabrikalarınızda al kanımızı içmekse vatan,
vatan tırnaklarıysa ağalarınızın,
vatan, mızraklı ilmühalse, vatan, polis copuysa,
ödeneklerinizse, maaşlarınızsa vatan,
vatan, Amerikan üsleri, Amerikan bombası, Amerikan donanması topuysa,
vatan, kurtulmamaksa kokmuş karanlığımızdan,
ben vatan hainiyim.
Yazın üç sütun üstüne kapkara haykıran puntolarla:
Nâzım Hikmet vatan hainliğine devam ediyor hâlâ.”
Moskova’da da vatandaşlık alamadı ve annesi tarafından dedesinin kütüğüne geçti ve Polonya vatandaşı oldu.
Akabinde da son aşkı Vera’yla Moskova’ya taşındı ve birlikte pek çok ülkeyi ziyaret ettiler.
Lakin kalp rahatsızlığı sürüyordu ve daima vefatı düşünüyordu. Oğlu Memet’e son mektubunda şunları yazmıştı ve Anadolu’da bir köy mezarına gömülmek istemişti:
“Memet,
ben dilimden, türkülerimden,
tuzumdan, ekmeğimden uzakta,
anana hasret, sana hasret,
yoldaşlarıma, halkıma hasret öleceğim,
lakin sürgünde değil,
gurbet ellerde değil,
öleceğim düşlerimin memleketinde,
beyaz kentinde en hoş günlerimin.”
3 Haziran 1963’te bütün bu hasretlere, sürgüne, hasrete, aşka ve ayrılığa dayanan kalbi daha fazla dayanamadı ve sabah gazetesini almak üzereyken vefat etti.
Kalabalık bir merasimle cenazesi düzenlense de, vasiyetindeki üzere Anadolu’daki bir köye değil, Moskova’da kahramanlar mezarlığına gömüldü Nazım Hikmet.
Vefatından bir yıl sonra Türkiye’de şiirleri okunmaya başlandı. 2009 yılında da vatandaşlığı yine verildi. Tam 58 yıl sonra, hasretini çektiği memleketinin tekrar bir vatandaşı oldu.
Şairliğini, aşklarını ve hasretlerini anlatmak da bir öteki içeriğin konusu olsun.
Görüntünün tamamına buradan ulaşabilirsiniz:
Onedio
