Türkiye’nin Vuhan’ı İstanbul’da Koronavirüs Salgını Ne Durumda?

BBC Türkçe’den Mahmut Hamsici’nin haberine nazaran, geçen yılın nisan ayında Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, koronavirüsün Çin’de ortaya çıktığı Vuhan kentine gönderme yaparak, “İstanbul, Türkiye’nin Vuhan’ı oldu” açıklamasını yaptı.

Bunu, İstanbul’daki olayların Türkiye’deki hadiselerin yüzde 60’ına denk geldiği açıklaması takip etti.

İlerleyen aylarda İstanbul’un ülke içindeki hissesi orta ara artıp azalırken gelinen son basamakta ise İstanbul yine “salgının başkenti” oldu.

Bugün birçok bilim insanına nazaran İstanbul, Bakan Koca’nın bir yıl evvel söylediği noktada yani “Türkiye’nin Vuhan’ı” pozisyonunda.

Sıhhat Bakanlığı, vilayetlere dair hadise bilgilerini, günlük değil haftalık olarak açıklıyor.

Bu tıptaki son açıklama, 27 Mart-2 Nisan ortasındaki periyodu kapsıyor.

Açıklamaya nazaran her 100 bin şahıstaki hadise sayısı açısından Samsun 678,72 ile birinci olurken, İstanbul 591,45 ile ikinci sırada yer alıyor.

Sıhhat Bakanı Koca, 9 Nisan’da İstanbul’da vilayet sıhhat yöneticileriyle yaptığı toplantı sonrasında yaptığı açıklamada, “Mart başına nazaran hadise sayıları yaklaşık 10 kat arttı. Ülkemizde olayların yaklaşık %40’ı İstanbul’da. İstanbul’un durumu ülkemizin durumunu belirliyor. İstanbul’u koruyabilirsek ülkemizi de koruyabileceğiz” dedi.

Koca, 12 Nisan Salı günü Bilim Heyeti toplantısı sonrasında düzenlenen basın toplantısında ise “Vakalar her kentte arttı. Şu an Türkiye’de üçüncü, İstanbul’da ise dördüncü piki yaşıyoruz” diye konuştu.

BBC Türkçe’ye konuşan İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Lider Yardımcısı Dr. Mustafa Tamur, İstanbul’daki olay sayılarına dair müşahedelerini şöyle aktarıyor:

“Bir ay önceye nazaran olay sayılarımız inanılmaz arttı. Ekranlarımıza düşüyor. Bizim İstanbul’da kayıtlı her bir aile tabibi için 3600 civarında hastamız var. Bugünler için söylüyorum, her aile tabibinin yaklaşık 20 ila 30 ortasında olumlu hadisesi var. Bundan bir ay evvel bu hadiseler sıfıra yakındı.”

Tamur’un bahsettiği sayılar, hastane yatışlarını içermiyor.

İstanbul’daki farklı hastanelerden de hem Kovid-19 servisi hem de Kovid-19 ağır bakım servislerinde yatak sayılarının arttırıldığı açıklamaları geliyor.

Kentte PCR testi yapan birtakım hastanelerin önünde tekrar gözler görülür formda kuyruklar oluşmaya başlamış durumda.

İstanbul Tabip Odası yetkilileri, geçtiğimiz yıl Yeşilköy’de açılan Prof. Dr. Murat Dilmener Acil Durum Hastanesi ve Sancaktepe’de açılan Prof. Dr Feriha Öz Acil Durum Hastanesi de dahil olmak üzere kamu hastanelerinde Kovid-19 için ayrılan servis ve Kovid-19 ağır bakım servislerinin son süreçte dolup yeni servislerin açılmakta olduğunu belirtiyor.

Bakan Koca, 12 Nisan Salı günkü son açıklamasında Türkiye’deki erişkin ağır bakım servislerindeki doluluk oranlarıyla ilgili, “Sinop, İzmir, Çanakkale, Bartın, Edirne ve Rize. Ağır bakım doluluk oranı bu vilayetlerimizde yüzde 80’in üzerinde, öteki bütün vilayetlerde yüzde 80’in altında” açıklamasını yaptı.

Ağır bakımlardaki ortalama doluluk oranının yüzde 71,3 olduğunu belirten Koca, kapasiteyi giderek artırmaya çaba ettiklerini de söyledi.

BBC Türkçe’ye konuşan Türk Ağır Bakım Derneği Lideri Prof. Dr. İsmail Cinel, İstanbul’daki doluluğa dair müşahedelerini şöyle aktarıyor:

“Arkadaşlarımızdan bize gelen bilgiler, son üç haftada trendin üste gerçek gittiğini gösteriyor. Yani dolma trendleri süratli gidiyor. O kaygı verdi fakat şu anda kasım, aralık aylarının altındayız. Ağır hasta sayısının bir an evvel düşmesi lazım. Onun ağır bakımlara yansıması bir haftayı, on günü buluyor.

“İstanbul’da olay sayısı daha fazla lakin İstanbul’da sıhhat alt yapısı da öteki yerlere oranla daha fazla. Lakin hadise sayılarının düşmesi lazım, bunun sürdürülebilirliği sıkıntı.”

Sıhhat Bakanlığı’nın Hayata Konuta Sığar uygulaması, kentlerdeki farklı bölgelerin risk durumunu renkler üzerinden açıklıyor.

Uygulama, İstanbul’da yüksek risk manasına gelen kırmızı rengin son devirde ağır olarak arttığını gösteriyor.

İstanbul Aile Tabipleri Derneği, bu uygulamadaki renklere dayanarak İstanbul’daki risk durumuyla ilgili bir iddia ve modelleme çalışması yaptı.

Hem bütün kenti hem de ilçe ve mahalleleri inceleyen bu çalışmaya nazaran İstanbul’da kırmızı risk puanı en yüksek olan ilçelerin başında Bağcılar geliyor.

Bağcılar’ı Gaziosmanpaşa, Bahçelievler, Kağıthane, Güngören ve Bayrampaşa takip ediyor.

Bu ortada İstanbul Tabip Odası’nın (İTO) salgının İstanbul’daki durumuyla ilgili hazırladığı son raporu da İstanbul’un Avrupa yakasının salgının başından itibaren Kovid-19’un merkez üssü olduğunu belirtiyor.

İTO’ya nazaran İstanbul’un mahallelerindeki ortalama gelir seviyesi azaldıkça Kovid-19’un yaygınlığı artıyor.

Raporda, hastalığın bugüne dek tartıyla saptandığı Bağcılar, Avcılar, Bahçelievler, Esenyurt, Gaziosmanpaşa, Küçükçekmece, Sultangazi, Sancaktepe, Sultanbeyli ve Tuzla’da gelir seviyesinin düşük ya da çok düşük olduğu; hastalığın görece daha az izlendiği Bakırköy, Beşiktaş, Kadıköy’de ise gelir seviyesinin yüksek olduğu aktarılıyor.

Rapor, “salgının sınıfsal bir hale geldiğini” savunuyor ve bilhassa Avrupa yakasında D-100 (Eski ismiyle E-5) otoyolunun kentte sınıfsal bir hudut oluşturduğunu belirtiyor.

BBC Türkçe’ye konuşan İTO İdare Konseyi üyesi Dr. Güray Kılıç, “Salgın, işçilerin ağır yaşadığı yerlerde çok daha yaygın. İşyerlerinde ve toplu ulaşım araçlarında bulaş çok yüksek. Bu da konuta yansıyor. Bu mahalleler dar alanda çok sayıda yapılaşmanın olduğu ve bir meskende çok sayıda insanın yaşadığı işçi bölgeleri” diyor.

Kimi uzmanlar ve sıhhat meslek örgütleri, salgınla uğraşta Türkiye çapında tedbirler alınırken İstanbul’a özel kimi tedbirlerin de alınabileceğini savunuyor.

İstanbul Tabip Odası, geçtiğimiz günlerde yaptığı basın açıklamasında İstanbul için beş unsurluk acil önlem davetinde bulundu.

Bu talepler şöyle: Yaygın test ve süratli aşılama; ekonomik-sosyal dayanaklı kapanma ve kademeli-kontrollü açılma, sistematik filyasyon ve tesirli izolasyona; acil kamulaştırma ve tekrar sosyalizasyon; şeffaf idare ve insan hakları merkezli pandemi gayreti.

Buradaki ikinci hususa nazaran İTO, İstanbul için kapanmanın kaçınılmaz hale geldiğini savunuyor. Bu süreçte ise yurttaşlara ekonomik ve toplumsal dayanakların sağlanması daveti yapıyor.

İTO İdare Şurası üyesi Dr. Kılıç, “Bir tıp dev bir karantina üzere düşünün. Tüm bir kenti karantinaya alacaksınız. Bu natürel çok güç bir şey lakin bu periyodu bir tıp seferberlik üzere düşünmek lazım” diyor.

İTO’nun dördüncü talebindeki acil kamulaştırma, muhtaçlık durumunda pandemi ile uğraşta yeteri kadar tesirli ve verimli olmadığı görülen özel sıhhat kuruluşlarının kamulaştırılmasını içeriyor.

Yine sosyalizasyon ise uygun kamu binalarında, kamu çalışanlarından oluşan bir takımla kollayıcı sıhhat hizmetlerinin yürütülmesini sağlayacak birinci basamak sıhhat örgütlenmelerinin oluşturulması manasına geliyor.

Dr. Kılıç, İstanbul ile öbür kentler ortasında seyahat kısıtlamasının da kural olduğunu savunuyor.

İSTAHED Lider Yardımcısı Dr. Tamur ise İstanbul’da bilhassa ulaşım ve çalışma hayatı konusunda özel tedbirlerin düşünülmesi gerektiğini savunuyor:

“Tam kapanma bile yapsak işyerlerinde ya seyreltilmiş mesai ya da esnek mesaiye geçmek lazım. Okul servislerinin alana çıkıp işyerlerine emekçi taşıması lazım. İşine gitmek dışında insanların trafiğe çıkmasını engellemek lazım. Orada da iş bitmiyor. İşyerleri kontrolden uzak. Turizm dönemine endeksli bir salgınla çaba yapıyoruz halbuki salgınla çaba beşere endeksli olmalı.”

İTO’dan Dr. Kılıç, İstanbul’un kıymetini vurgulamak için “Virüs, 1 Haziran’daki olağanlaşma sürecinde İstanbul’dan Anadolu’ya yayıldı. Son normalleşmeyle bir arada, bilhassa Mart ayının ikinci ve üçüncü haftasında misal bir tablo tekrar başladı” diyor.

Görünen o ki önümüzdeki periyotta İstanbul’da koronavirüsle gayretin sonuçları, salgının yalnızca 16 milyonluk bu kentteki durumunu değil tüm Türkiye’deki durumunu belirleyecek.