Kovid-19’un çıktığı Vuhan’da bundan tam bir yıl evvel 76 gün sürecek büyük karantina uygulaması başladı. O periyotta adeta hayalet kenti andıran Vuhan, şimdilerde renkli gece hayatı imgelerine sahne oluyor. Peki Çin, tüm dünyaya diz çöktüren salgını denetim altına almayı nasıl başardı?
23 Ocak 2020’de koronavirüs salgınının başladığı Vuhan kentinde birinci karantina uygulaması başladı.Kısıtlamaların katı bir formda uygulanması dünyayı birinci etapta çok şaşırttı. Ocak ayından Haziran’a kadar, Vuhan kenti ülkenin geri kalanından büsbütün tecrit edildi.
Ülkeye büyük bir maliyeti olan bu uygulamanın virüs salgınına karşı tesirli ve başarılı bir yol olduğu artık kanıtlanmış görünüyor.
Çin’in koronavirüsü denetim altına alma öyküsü, geçen bir yılın akabinde, sırf Pekin’in gözünden değil dünyada da geniş bir kesim tarafından “başarılı” bulunuyor.
Pekala, Çin birinci karantina uygulamasından bugünlere kadar neler yaptı?
25 Ocak’taki Çin Yeni Yılı kutlamalarından iki gün evvel, 23 Ocak günü Vuhan sessizliğe gömüldü. 11 milyon kişi sıkı karantina tedbirleri altına alındı, maske kullanımı ve toplumsal aralık zarurî hale geldi.
Tıbbi kapasiteler zorlanmaya başladığı an, Çin otoriteleri tüm dünyayı şaşırtarak birkaç gün içerisinde sahra hastaneleri kurdu. Buna karşın Vuhan sakinleri kaygı dolu günler geçirdi.
Vuhan’da uygulanan yollar kısa vakit sonra tüm Çin’i kapsamaya başladı. Pekin ve Şangay üzere kentlerde de karantina ve yaygın test uygulamaları başladı.
Çin’e ülke dışından girişler de sıkı tedbirlere ve denetimlere bağlı gerçekleşiyordu.
Virüsle ilgili birinci uyarıyı yapanlar susturuldu
Bu birinci günlerde bile otoriteler bilginin yayılmasına yönelik katı bir denetim sistemini elden bırakmadı. Kendi meslektaşlarını virüsle ilgili uyarmaya çalışan tabipler tehdit edildi ve susturuldu.
En çok bilinen isim Dr. Li Wenliang, Vuhan bölgesinde koronavirüs salgını ile ilgili birinci ikazları yapan kişiydi ve çalıştığı hastanede kendisi de virüsü kaparak hayatını yitirdi.
Haber ajanslarının Vuhan’dan yayın yapmalarına müsaade verilse bile, kentteki durumu aktarmaya çalışan Çin vatandaşları susturuldu. Son olarak ortalarından biri dört yıl mahpus cezasına çarptırıldı. 37 yaşındaki eski avukat Zhang Zhan, Mayıs ayında tutuklandı, Aralık ayı sonunda “kargaşa çıkarmak” ve “panik yaymak” gerekçesiyle mahpus cezası aldı.
Ayrıntılar için
Kısıtlamalar işe yaradı mı?
Çin’in katı uygulamaları o devirde ülkeyi izleyenlere “sert” ve kısıtlayıcı görünse de, bir yılın resmi dataları, düşük vefat ve hadise sayıları nedeniyle bu kısıtlamaları haklı çıkarıyor.
Çin’de resmi olarak kayıt altına alınan olay sayısı 100 bine yakın. Koronavirüs kaynaklı olarak yaklaşık 4 bin 800 kişi hayatını yitirdi.
Bu sayılar Çin’in nüfusundan daha az nüfusa sahip birçok ülkeye nazaran hayli az. Üstelik ikinci dalga olduğunu gösteren rastgele bir data de yok.
Öte yandan Çin’deki bilgiler, belirti göstermeyen olayları kapsamıyor ve kimi gözlemciler bu bilgilerin güvenilirliğine kuşku duyuyor.
Vuhan’da hayat nasıl?
Bir yılın akabinde kentteki ömür olağana dönmüş görünüyor.
Vuhan’daki gece hayatından kareler
BBC geçtiğimiz hafta Vuhan’a giderek beşerlerle konuştu ve günlük hayatlarını onlardan dinledi.
Öte yandan sansür nedeniyle Vuhan’daki ömrü büsbütün öğrenebilmek güç. Vuhan sakinleri milletlerarası medyaya konuşmakta çekinebiliyor.
Kesin olan şey, geçtiğimiz yılın kent genelinde ruhsal bir hasar bıraktığı.
BBC’ye konuşan Vuhanlı Han Meimei, “İlk bakışta görünmese de salgın bir şeyleri alıp götürdü. Birçok kişi geçtiğimiz yılın yarattığı travmayı yaşıyor” diyor ve kendisinin de sıkı karantina günlerini hatırlamak istemediğini ekliyor.
Çin’de devlet propagandasına da paralel olarak, birçok kişi ülkenin salgını iyi yönettiği fikrinde. BBC’ye konuşan Pekin sakinleri de tıpkı görüşü savunuyor. Birçokları da birlik ve bağlanma konusundaki hislerin pekiştiği fikrinde.
Vuhan’da öğrenci olan Li Xi, “Salgından evvel herkes halinden şikayetçi ve bezmiş üzereydi lakin salgın sonrası yaşama daha minnettar bakmaya başladılar” diyor.
Han ise bu türlü bir salgının insanları daha çok bir ortaya getirdiğini söylüyor ve ekliyor:
“Eğer beşerler hala buradaysa, kent de buradadır.”
Çin’in geri kalanındaki durum
Yetkililer, öteki bölgelerde salgının yine yükselişe geçmesine karşı tetikteler.
Qingdao ve Kaşgar üzere kentlerde artan olay sayıları nedeniyle karantina ve yaygın test uygulamasına geçildi.
Hadise sayıları hala çok düşük olsa da, geçtiğimiz haftalarda görülen hafif yükseliş yetkilileri endişelendirdi. Çin, bu ayın başından son beş ay içerisindeki en yüksek günlük olay sayısını gördü.
Yetkililer artık ülkenin kuzeydoğusunda 19 milyon kişinin karantinada bulunduğu ve Shijiazhuang kentini de kapsayan bölgeye odaklanıyor.
Karantina uygulamalarının iktisat üzerindeki tesiri büyük
Ülkede milyonlarca kişi işini kaybetti ve Çin son 40 yılın en düşük büyüme oranını gördü. Fakat Çin iktisadı süratle toparlanıyor.
Lakin ömür olağana döndükçe, milyonlarca kişinin hareket halinde olacağı Çin Yeni Yılı tekrar dikkatleri üzerine çekmeye başladı. Bu kapsamdaki hareketliliğin yeni bir salgın riskine yol açıp açmayacağı merak konusu.
50 milyon kişinin aşılanmasını hedefleniyor
Öteki yandan ülkede devam eden aşılama programı da beklenti yaratıyor.
Çinli şirketler Sinovac ve Sinopharm’ın ürettiği koronavirüs aşıları ülke genelinde acil kullanım müsaadesi aldı ve riskli kesimlerde çalışanlara uygulanmaya başlandı.
Çinli yetkililer, Çin Yeni Yılı öncesinde 50 milyon kişinin aşılanmasını hedefliyor.
Pekin, salgının çıktığı ve yayıldığı noktanın neresi olduğuna ait de milletlerarası seviyede kendisini savunma çabasında.
Çinli yetkililerin birinci başlarda salgının ciddiyetini gizlediğine yönelik suçlamalar mevcut. Çin ise virüsün birinci tespit edildiği yerin Vuhan olmasının, koronavirüsün buradan çıktığı manasına gelmediği görüşünde.
Çin devlet medyası son vakitlerde koronavirüsün Çin dışında, İspanya, İtalya ya da ABD’de ortaya çıkmış olabileceği görüşünü gündeme getiriyor. Bunun yanı sıra, virüsün ülkeye donmuş besin eserleriyle girmiş olabileceği savunuluyor lakin uzmanlar bu bahiste netleşmiş değil.
Bu ay WHO heyeti de Vuhan’a giderek virüsün nasıl ortaya çıktığını araştırmaya başladı. Çinli yetkililerin WHO heyetiyle hangi bilgileri paylaşacağı konusunda ise soru işaretleri var.
Ayrıntılar için
BBC Türkçe
Onedio
