Hayvanlar\u0131 M\u00fcdafaa Kanunu 9 Temmuz’da Resmi Gazete’de yay\u0131mlanmas\u0131yla g\u00fcndeme girdi. Bir\u00e7ok hayvan haklar\u0131 aktivisti ve hayvan haklar\u0131 ile ilgili \u00e7al\u0131\u015fmalar yapan kurumlar bu kanunun ‘ay\u0131r\u0131cI’ bir yasa oldu\u011funu savunuyor. Kanunun i\u00e7erisindeki yanl\u0131\u015flar\u0131 ve d\u00fczeltilmesi gereken noktalar\u0131, gazetemiz muharriri Z\u00fclal Kalkandelen, Cumhuriyet.com.tr’den Sinem Nazl\u0131 Demir’e anlatt\u0131.<\/p>\n

<\/span><\/p>\n

‘\u00c7OK GE\u00c7 KALDIK’<\/strong><\/b><\/p>\n

Neden t\u00fcm hayvanlar\u0131 e\u015fit halde \u00f6nemsemeliyiz?<\/strong><\/p>\n

‘\u00c7\u00fcnk\u00fc hayvanlar\u0131n da be\u015ferler \u00fczere hassas, \u015fuurlu ve hisli canl\u0131lar oldu\u011fu bilimsel ara\u015ft\u0131rmalar taraf\u0131ndan ispatlanm\u0131\u015f durumda. Bu nedenle, biz hayvanlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 koruyup onlar\u0131 ya\u015fatmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken, ba\u015fka hayvanlar\u0131 kullan\u0131p s\u00f6m\u00fcrmeye esir etmeye al\u0131p satmaya \u00f6ld\u00fcrmeye devam etmesini yanl\u0131\u015fs\u0131z bulmuyoruz. Zira hakikat de\u011fildir. Hayvanlar ortas\u0131nda yap\u0131lan bu ayr\u0131m ne yaz\u0131k ki t\u00fcrc\u00fcl\u00fckten kaynaklan\u0131yor. Y\u00fczy\u0131llard\u0131r s\u00fcren insan alg\u0131s\u0131n\u0131n, tip\u00e7ilik denilen vir\u00fcse be\u015ferler o kadar normalle\u015ftirmi\u015fler ki! \u0130nsan cinsinin kendisi d\u0131\u015f\u0131ndaki \u00f6teki \u00e7e\u015fitlerin ya\u015fama hakk\u0131n\u0131 k\u0131ymetsiz bulup onlar\u0131 kullanmaya devam etmesidir tip\u00e7ilik. \u0130nsan kendisinio kadar \u00fcst pozisyona koymu\u015f ki, g\u00fcya her \u015fey insan\u0131n varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n s\u00fcrd\u00fcr\u00fclmesi i\u00e7in yarat\u0131lm\u0131\u015f \u00fczere. Ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131z d\u00fcnyan\u0131n geldi\u011fi hal noktada. Bu art\u0131k s\u00fcrd\u00fcr\u00fclebilir bir durum de\u011fil. Etraf\u0131n verdi\u011fi sinyaller nedeni ile sorgulamak zorunda kalaca\u011f\u0131z. Kendi ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131z d\u00fcnyay\u0131 yok etme noktas\u0131na, alt\u0131nc\u0131 yok olu\u015funu ba\u015flatma noktas\u0131na gelmi\u015f bulunmaktay\u0131z. Hava, deniz ve toprak kirleniyor. B\u00fct\u00fcn bunlara bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda hayvanlar\u0131n katliam\u0131n\u0131n hepsinde tesirli oldu\u011funu g\u00f6r\u00fcyoruz. Bunlar\u0131 konu\u015fmak gerekiyor. Asl\u0131nda \u00e7ok da ge\u00e7 kald\u0131k. Hayvanlar\u0131n hayat hakk\u0131n\u0131 devam ettirebilmek i\u00e7in y\u0131llard\u0131r bu gayretin i\u00e7erisindeyiz ve devam edece\u011fiz.’<\/p>\n

‘\u0130KT\u0130DARIN YANSITTI\u011eI B\u0130LG\u0130LER YANLI\u015eSIZ DE\u011e\u0130L’<\/strong>
<\/b><\/p>\n

Hayvanlar\u0131n s\u00f6m\u00fcr\u00fclmedi\u011fi bir alan var m\u0131?<\/strong><\/p>\n

‘Hay\u0131r yok. C\u00fcmb\u00fc\u015f kesiminde kullan\u0131l\u0131yorlar. Be\u015ferler c\u00fcmb\u00fc\u015f arac\u0131ym\u0131\u015f \u00fczere g\u00f6r\u00fcl\u00fcyorlar. Hayvanat bah\u00e7elerinde hapsediliyorlar. Do\u011fal ortamlar\u0131ndan uzakla\u015ft\u0131r\u0131p sergileniyorlar. Ta\u015f\u0131t arac\u0131 olarak g\u00f6r\u00fcl\u00fcyorlar. Besi hayvanlar\u0131 diye bir k\u00fcme var. Hayvanlar \u00fczerinde deneyler yap\u0131l\u0131yor, alternatif form\u00fcller olmas\u0131na kar\u015f\u0131n. Hayvanlar\u0131n hayat hakk\u0131n\u0131n yok edilmesi be\u015ferler taraf\u0131ndan \u00f6ylesine kabul edilir bir durum olmu\u015f ki, bir e\u015fya pozisyonuna indirgenmi\u015f hayvanlar. Be\u015ferler kendi t\u00fcketimleri i\u00e7in, bir mobilya \u00fczere hayvan t\u00fcketiyorlar. Ve yapay d\u00f6llemeyle \u00fcretiyorlar, do\u011fu\u015ftan \u00f6ld\u00fcr\u00fclmek \u00fczere \u00fcretilen hayvanlar bunlar. Hayvan haklar\u0131 dedi\u011fimizde yaln\u0131zca bir k\u00fcme hayvan\u0131n alg\u0131lanmamas\u0131 gerekiyor. At yar\u0131\u015flar\u0131 var mesela. Hayvanlar yar\u0131\u015ft\u0131r\u0131l\u0131p \u00fczerlerinden para kazan\u0131yorlar ve o hayvanlar pistlerde can veriyorlar. Tedavileri de k\u0131ymetli oldu\u011fu i\u00e7in o hayvan i\u011fneyle \u00f6ld\u00fcr\u00fcl\u00fcyor ancak uyutuldu deniliyor. Asl\u0131nda \u00f6ld\u00fcr\u00fcl\u00fcyorlar. G\u00fcre\u015ftiriyorlar. Bunlar\u0131n bir\u00e7o\u011fu da medyada da g\u00fcndeme gelmiyor. Daima \u00f6zg\u00fcrl\u00fck ve emek hakk\u0131 diyen b\u00f6l\u00fcmlerin bile g\u00fcndeminde bu yok. Ben a\u00e7\u0131k\u00e7as\u0131 olan neyse oldu\u011fu \u00fczere tan\u0131mlamaktan yanay\u0131m. Burada olan \u015fey hayvan soyk\u0131r\u0131m\u0131d\u0131r. Lisanlar\u0131 bizden farkl\u0131 diye onlar\u0131 \u00f6ld\u00fcrmeyi, kullanma hakk\u0131n\u0131 direkt kendimizde g\u00f6rmemiz kabul edilebilir bir \u015fey de\u011fil. Nas\u0131l siyahlar beyazlar i\u00e7in yarat\u0131lmad\u0131ysa, bayanlar erkekler i\u00e7in yarat\u0131lmad\u0131ysa, hayvanlar da be\u015ferler i\u00e7in yarat\u0131lmam\u0131\u015ft\u0131r. Her canl\u0131n\u0131n bu tabiatta var olma nedeni ve \u00f6m\u00fcr hakk\u0131 vard\u0131r. \u00d6m\u00fcr hakk\u0131; insan i\u00e7in de ve insan d\u0131\u015f\u0131 hayvanlar i\u00e7in de en temel hakt\u0131r. Bu yay\u0131n\u0131 dinleyen herkesin kesinlikle bunun \u00fczerine d\u00fc\u015f\u00fcnmesini istiyorum. Adalet ve \u00f6zg\u00fcrl\u00fck yaln\u0131zca be\u015ferle s\u0131n\u0131rlanamaz. Bir insan, bir \u00f6teki v\u00fccut \u00fczerinde hak sav ederek kendisinin e\u015fitlik\u00e7i ve \u00f6zg\u00fcrl\u00fck\u00e7\u00fc oldu\u011funu sav edemez.’<\/p>\n

Hayvan haklar\u0131 yasas\u0131 ile ilgili g\u00f6r\u00fc\u015fmelere kat\u0131ld\u0131n\u0131z. Yasa ile ilgili esas tenkitleriniz nelerdir?<\/strong><\/p>\n

‘Konu\u015fturmad\u0131lar, tezatl\u0131klar\u0131 lisana getirmek ve beni susturmak i\u00e7in her \u015feyi yapt\u0131lar. Bu muameleye yaln\u0131zca ben maruz b\u0131rak\u0131lmad\u0131m. Kanunun ikinci toplant\u0131s\u0131 da zati bas\u0131na kapal\u0131 yap\u0131ld\u0131. Be\u015ferler bize ‘niye ele\u015ftiriyorsunuz, ho\u015f geli\u015fmeler var’ diyorlar ve hakl\u0131lar. Zira bu t\u00fcrl\u00fc yans\u0131t\u0131l\u0131yor. Medyada yer alan haberler ve iktidar\u0131n yans\u0131tt\u0131\u011f\u0131 bilgiler yanl\u0131\u015fs\u0131z de\u011fil. Ke\u015fke ger\u00e7ek olsalar. 2004 y\u0131l\u0131nda AKP Devri’nde \u00e7\u0131kar\u0131lan Hayvanlar\u0131 Muhafaza Kanunu \u00e7ok eksikti ve hayvanlar\u0131 m\u00fcdafaada yetersiz kald\u0131. Yasa da tam uygulanmad\u0131. Birka\u00e7 defa yasa te\u015febb\u00fcs\u00fc oldu ve bir vaat olarak geldi. Her seferinde de unutuldu. En son ara\u015ft\u0131rma komitesi kuruldu ve ‘bu bahsin uzmanlar\u0131 ile bir ortaya gelece\u011fiz ve bir rapor haz\u0131rlayaca\u011f\u0131z ve rapor do\u011frultusunda haz\u0131rlanaca\u011f\u0131z’ dediler. O vakitlerde da bu i\u015fin alt\u0131ndan ne \u00e7\u0131kacak diye merak ediyordum. Sonunda bir rapor \u00e7\u0131kt\u0131 ve be\u015f siyasi partinin \u00fczerinde anla\u015ft\u0131\u011f\u0131 rapor diye duyurdular. Birtak\u0131m k\u0131s\u0131mlar ‘devrim’ dedi. Bir\u00e7ok alanda yeniden eksikti. Hayvanat bah\u00e7eleri, yunus parklar\u0131 yeniden kald\u0131r\u0131lm\u0131yordu ve hayvan sat\u0131\u015flar\u0131 devam ediyordu. Hayvanlar ortas\u0131nda ayr\u0131m yapan hi\u00e7bir yasa devrimci olamaz bahisli bir yaz\u0131 yazm\u0131\u015ft\u0131m ben de. Biz son toplant\u0131lara gitti\u011fimizde de bir yasa bekliyorduk ve ‘teklif yok, g\u00f6r\u00fc\u015f al\u0131nacak’ dediler. Tekrar ortaya vakit girdi ve apans\u0131z\u0131n AKP k\u00fcmesinin teklifi a\u00e7\u0131kland\u0131. G\u00f6rd\u00fck ki o teklif, yaz\u0131lan rapordan da geriye giden yanl\u0131\u015fl\u0131 d\u00fczenlemeleriyle bir teklifti. Okuyan herkes ‘\u015faka m\u0131 bu’ dedi. Birinci teklifte ‘hayvanlarla cinsel ili\u015fkli’ tabiri bile duruyordu! Bakt\u0131lar ki be\u015ferler ger\u00e7eklerin fark\u0131na var\u0131yor, sonradan da maddeyi \u00e7\u0131kard\u0131lar. Bu kabul edilebilecek bir \u015fey de\u011fildir. Toplumsal medyada da kampanya yap\u0131ld\u0131. Yasan\u0131n isminin ‘Hayvan Haklar\u0131 Yasas\u0131’ olmas\u0131n\u0131 istiyorduk biz ancak bunu bile yapmad\u0131lar. Zira hak kavram\u0131n\u0131n hukukta iradesi olan canl\u0131lara verildi\u011fi ve hayvanlar\u0131n bu t\u00fcrl\u00fc bir niteli\u011fi olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 belirttiler. Hayvanlar\u0131n \u015fuurlu canl\u0131lar oldu\u011funu hala bizim iktidar kabul etmiyor. Asl\u0131nda hayvana bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131nda bir yanl\u0131\u015f var. Sahipli sahipsiz hayvan konusunun da sona erece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorduk. Hayvana \u015fiddetle ilgili \u00e7e\u015fitli cezalar belirlemi\u015fler ve o da alt\u0131 aydan ba\u015fl\u0131yor. Fakat bu cezalar\u0131n yatar\u0131 yok bir sefer. Sahipsiz hayvana y\u00f6nelik \u015fikayet hakk\u0131 da Tar\u0131m Bakanl\u0131\u011f\u0131’na verilmi\u015f. STK’lar\u0131n ve belediyelerin bu hakk\u0131 ellerinden al\u0131n\u0131yor. Hepsi yeniden cezas\u0131z kalacak. Sahipsiz hayvanlar i\u00e7in durum bu t\u00fcrl\u00fc. Sahipli hayvanlar i\u00e7in de, sahibinin iste\u011fine nazaran \u015fikayette bulunulabilecek. \u00dcstelik bizim hakk\u0131m\u0131z\u0131 da elimizden al\u0131yorlar. Hayvana y\u00f6nelik \u015fiddetin b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131 belediyelerde yap\u0131l\u0131yor esasen. Bu mevzuda da geli\u015fme ya\u015fanmad\u0131. D\u00fckkanlarda hayvan sat\u0131\u015f\u0131 devam ediyor. Kedi k\u00f6pek sat\u0131\u015f\u0131 de\u011fil, kedi k\u00f6pek bulundurmak yasak art\u0131k. Yani bir d\u00fckkana gideceksiniz, bir ayakkab\u0131 katalo\u011fu \u00fczere oradan bir hayvan\u0131 se\u00e7eceksiniz ve onu \u00fcretim \u00e7iftli\u011finden alacaks\u0131n\u0131z. Bu durum hayvan say\u0131lar\u0131n\u0131 art\u0131raca\u011f\u0131 \u00fczere hayvanlar hala mal olmaya devam edecek. Ku\u015f, kaplumba\u011fa, tav\u015fan \u00fczere hayvanlar\u0131n da sat\u0131\u015f\u0131 devam edecek. \u00d6zg\u00fcrl\u00fckle e\u015fle\u015ftirip bar\u0131\u015f\u0131n sembol\u00fc diyoruz ku\u015fa, pekala neden onu kafese koyuyoruz? Bu soruyu da sordum ancak beni susturmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131lar. Mesela yunsu parklar\u0131 da kapat\u0131lmayacak, kapat\u0131lma m\u00fcddetlerini de 2 y\u0131ldan 10 y\u0131la \u00e7\u0131kard\u0131lar. T\u0131pk\u0131 vakitte do\u011fal hayat ismi alt\u0131nda yeni bir konsept yarat\u0131l\u0131yor ve kamu kurumlar\u0131na verilen bir hak oldu bu. Ans\u0131z\u0131n bu bahis \u00f6zel ve hukuksal \u015fah\u0131slara devredildi. Kim bilir kimler zenginle\u015ftirilmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131l\u0131yor? Zati avc\u0131l\u0131\u011f\u0131n ismi hi\u00e7 ge\u00e7miyor. Bir yandan hayvanlar\u0131 koruduklar\u0131n\u0131 belirtip bir yandan da ihaleler a\u00e7\u0131yorlar. Mesela havaifi\u015fekler konusu da var. Ku\u015flar \u00f6nemli halde travmalar ge\u00e7iriyor ve be\u015ferler i\u00e7in de ziyanl\u0131. Deneyler i\u00e7in de o denli s\u00f6z oyunlar\u0131 yapm\u0131\u015flar ki! Bir ibare ge\u00e7irmi\u015fler: \u00f6lmemi\u015f bir hayvan \u00fczerinde tedavi hedefli olmayan muamele yapmak yasak diyorlar. B\u00f6ylelikle deneyin \u00f6n\u00fc a\u00e7\u0131l\u0131yor. Tehlikeli \u0131rk ibaresi de ge\u00e7iyor d\u00f6rt k\u00f6pek tipi i\u00e7in. Tehlikeli \u0131rk diye bir \u015fey olamaz. Sahiplerinin cezaland\u0131r\u0131lmas\u0131 gerekiyor. \u00c7ok tehlikeli bir \u015fey daha var. N\u00fcfusu 25.000’den az olan belediyelerin bak\u0131mevi kurma y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc yok. Bu \u00e7ok tehlikeli bir durum. Hayvan pop\u00fclasyonu artacak bir m\u00fcddet sonra ve bu da bir m\u00fcddet sonra katliama yol a\u00e7acak. Hayvanlar\u0131 korumayan, eziyeti s\u00fcrd\u00fcren ve lobileri koruyan bir yasa bu. B\u00fct\u00fcn bunlar ortadayken ‘\u00e7ok iyi bir yasa yapt\u0131k’ diye konu\u015fuyorlar. Be\u015ferler da seviniyor. Bu b\u00fcy\u00fck bir sahtekarl\u0131k. Bunun di\u011fer ismi yok.’<\/p>\n

‘HER V\u00dcCUDUN TEK B\u0130R SAH\u0130B\u0130 VAR’<\/strong>
<\/b><\/p>\n

Hak ihallerinin ve s\u00f6m\u00fcr\u00fcn\u00fcn \u00f6n\u00fcne ge\u00e7ilmesi i\u00e7in ne yap\u0131lmal\u0131?<\/strong><\/p>\n

‘Bu yasaya kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131k\u0131lmas\u0131 gerekiyor. Be\u015ferler bu mevzuyu bilin\u00e7lendirmeye y\u00f6nelik toplumsal medyalar\u0131nda payla\u015f\u0131m yapabilirler, hayvanlar\u0131 savunmak i\u00e7in \u00f6ncelikle t\u00fcrc\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn sorgulanmas\u0131 laz\u0131m. Kendi \u00e7eli\u015fkilerini yok etmek i\u00e7in bu bahse ba\u015f yormalar\u0131n\u0131 dilerim. Bir di\u011fer v\u00fccut \u00fczerinde kimsenin hak tez etmemesini dilerim. Her v\u00fccudun tek bir sahibi var. O da o v\u00fccudun i\u00e7indeki kendi ruhu. Bayan \u00e7abas\u0131nda \u0130stanbul Mukavelesi’ni savunuyoruz lakin bir yandan da hayvanlara yap\u0131lanlar\u0131n da fec\u00ee oldu\u011funu g\u00f6r\u00fcyoruz. Bu t\u00fcrl\u00fc gelmi\u015f bu t\u00fcrl\u00fc masraf demeyip, hayvanlar\u0131n da ya\u015famak isteyen canl\u0131lar oldu\u011funu anlamalar\u0131n\u0131 istiyorum. Kedi ile k\u00f6pe\u011fi benimsiyor insan zira onunla vakit ge\u00e7iriyor; fakat \u00f6b\u00fcr k\u00fcme hayvanlar\u0131 hi\u00e7 g\u00f6rm\u00fcyorlar. Asl\u0131nda ‘aptal’ dedikleri hayvanlar\u0131n hi\u00e7 o denli olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 anlamalar\u0131 gerekiyor. Tip\u00e7ilik o denli bir duvar \u00f6rm\u00fc\u015f ki onu y\u0131kmadan bunlar\u0131 sorgulayam\u0131yorsunuz. Bu s\u00f6ylediklerim \u00e7ok \u00fctopik gelebilir lakin gelece\u011fin kavramlar\u0131 bunlar. B\u00fcsb\u00fct\u00fcn bunlardan kopuk ya\u015fayamay\u0131z. \u0130nsanlar\u0131n hayvan s\u00f6m\u00fcr\u00fcs\u00fcn\u00fc sona erdirmeleri dile\u011fimdir. Bu mevzularda kaynak olabilecek yeni bir kitab\u0131m yay\u0131nland\u0131. Tavsiye etmek istiyorum zira sorgulamaya yol a\u00e7\u0131yor. \u00c7ok yeni bir kitap asl\u0131nda. \u0130smi Vegan \u0130htilali ve Hayvan \u00d6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc. Yeni \u0130nsan Yay\u0131nevi’nden \u00e7\u0131kt\u0131. T\u00fcrkiye’den ve d\u00fcnyadan u\u011fra\u015f \u00f6rne\u011fi alt ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 da var. Hem yasa \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131, hem veganl\u0131k nedir k\u0131sm\u0131 var. Merak eden olursa iyi bir referans olabilir.’<\/p>\n<\/p>\n

Cumhuriyet<\/span><\/p>\n