Gelişmiş ülkelerdeki pek çok şirket, iş mülakatlarında yapay zeka teknolojilerinden olabildiğince faydalanmaya çalışıyor. Peki bu yapay zeka sistemleri nasıl çalışıyor ve ne kadar muteber? Hakikaten tarafsız davranabilir mi? Beşerlerle mülakat yapmak büsbütün tarih mi olacak?
“Açıkçası, müracaatımın bir insan tarafından değil de bir bilgisayar tarafından değerlendirildiğini bilmek biraz stresliydi”
BBC İş Dünyası Muhabiri Andrea Murad, yapay zeka ile girdiği iş görüşmesini bu türlü tanımlıyor. Profesyonel bir gazeteci olarak yakın vakitte yeni bir işe başvurduğunu belirten Murad, yapay zeka tecrübesini şu sözlerle anlatıyor:
“Bir dizi kolay oyun oynattı”
“İşe alım sürecinin birinci basamağında ise yayıncı, meskende çevrimiçi olarak bana bir dizi kolay oyun oynattı.
Oyunlar ortasında iki kutudaki noktaların sayısını süratlice saymak, para kazanmak için bir balonu patlatmadan şişirmek ve hisleri yüz sözleriyle eşleştirmek vardı.
Sonra bir yapay zeka yazılımı kişiliğimi kıymetlendirdi. Hiçbir insanın sonucuna karışamadığı bu kıymetlendirme sonucunda da testi ya geçtim ya da kaldım.
Ancak ben şunu merak ediyorum: Bir bilgisayarın iş müracaatınızı kabul etmesi yahut reddetmesi adil mi?
O halde yapay zekayla işe alımın süratle büyüyen dünyasına güzel geldiniz!
Yapay zeka işe alım uzmanları tarafından 10 yıldır kullanılsa da, teknoloji son yıllarda büyük ölçüde gelişti. Covid-19’un herkesi meskene kapattığı günlerde süratli sonuçları sayesinde de epey ilgi gördü.
Beni üstteki teste tabi tutan yapay zeka yazılımı, Pymetrics isimli New York merkezli bir firma tarafından üretildi.
Sorular ve onlara vereceğiniz cevaplar, iş arayanın kişiliğinin ve zekasının çeşitli istikametlerini, risk toleransını ve durumlara ne kadar süratli reaksiyon verdiğini pahalandırmak için tasarlandı. Ya da Pymetrics şirketinin dediği üzere, “bilişsel ve duygusal özellikleri yalnızca 25 dakikada adil ve hakikat bir biçimde ölçebilmek” için.
Bu yapay zeka yazılım McDonald’s, JP Morgan bankası, muhasebe firması PWC ve besin kümesi Kraft Heinz üzere birtakım çokuluslu şirketlerin birinci işe alım süreçlerinde kullanılmakta.
Bu testi geçmeniz durumunda bir insan kaynakları uzmanı ile görüşebiliyorsunuz.”
Hedef daha büyük bir havuza sahip olmak
BBC Türkçe’nin haberine göre Pymetrics’in kurucusu Frida Polli, kelam konusu yapay zeka uygulamasının, firmaların çok daha geniş bir müracaat havuzuna sahip olmak ve adayların hangilerinin o işte daha başarılı olacağına dair fikir edinmek emelli olduğunu söylüyor.
Herkesin gayesinin yanlışsız iş ya da gerçek personel olduğunu söyleyen Polli, yapay zeka sistemlerini makul kullanmanın herkesin faydasına olduğunu lisana getiriyor.
Daha mı tarafsız?
Bunlarla birlikte 2019’da yayımlanan bir rapor, yapay zeka yazılımlarının işe alımdaki kullanımının 2029’dan evvel dal işlerinin yüzde 16’sının yerini alacağını bildiriyor.
Utah merkezli yapay zeka işe alım yazılım sağlayıcısı HireVue’nin CEO’su Kevin Parker, yapay zekanın bir insan mülakatçıdan daha tarafsız olduğunu söylüyor:
“İşe alımlarda adil bir sürece sahip olma isteği var. Yapay zeka yazılımları da tüm bu adayların çok dengeli bir halde kıymetlendirilmesine yardımcı olabiliyor.”
Pymetrics ayrıyeten, sistemlerinin daha fazla adalet sağladığını ve “her algoritmanın önyargı için titizlikle test edildiğini” söylüyor. Polli yazılımın, şirketlere özgeçmişler konusunda güvenmekten daha iyi olduğunu belirtiyor:
“Bir özgeçmiş kişinin işini yapabilmesi için bilmesi gereken maharetleri (hard-skill) hakkında bilgi verebilir. Fakat araştırma ve sağduyu bize, yanlışsız alışkanlıklar, bağlantı hünerleri ve toplumsal zerafet üzere gibi marifetlerin (soft-skill) de iş başarısına katkıda bulunduğunu söylüyor.”
Amazon, yapay zeka yazılımını hurdaya çıkardı
Pekala, yapay zeka yazılımları ile işe alım, dert duyulacak bir şey değil mi?
Online perakende devi Amazon, 2018’de bayan adayları dezavantajlı kıldığı için işe alımda kullandığı sistemden vazgeçtiğini bildirildi.
Reuters haber ajansında, Amazon’un yapay zeka sisteminin erkek adayların daha tercih edilebilir bulduğuna yönelik bir haber yer aldı. Bunun sebebi olarak da erkek özgeçmişlerinde teknoloji sanayisi tecrübesinin daha sık yer alması gösterildi. Amazon ise hususa ait yorum yapmayı reddetti.
‘Zorlu testler olmazsa bayanlar ve beyaz olmayanlar gözden kaçacak’
Oxford Üniversitesi’nde yapay zeka alanında uzman bir araştırma vazifelisi Prof. Sandra Wachter ise “Eğer ki, beşerler işe alımda yapay zeka kullanmanın yalnızca yararlarından kelam ederse bu beni hayli endişelendirir” diyor.
Prof. Wachter kelamlarına şöyle açıklık getiriyor:
“Makine tahsili birebir temel üzerinde çalışır: Bir sürü veriyi gözden geçirir, kalıplar ve benzerlikler bulur. Yani işe alımlarda da sahip olduğunuz bilgiler, geçmiş başarılı adaylara bakmaktır. Geçmişteki zirve takımlarınız kimlerdi, geçmişte Oxford profesörleri kimlerdi? Bu durumlarda algoritmalar daima daha fazla erkek seçecektir. Risk şu ki, kuvvetli testler olmazsa, bayanlar ve beyaz olmayan beşerler gözden kaçacaktır.”
Prof. Wachter geçtiğimiz yıl, şirketlerin ve başka kuruluşların sadece işe alımları için değil, tüm ticari operasyonlarında kullanılan yapay zeka sistemlerinde önyargılı olmaktan kaçınmak ismine bir makale kaleme aldı. Daha sonra ise tahlil teklifleri Amazon tarafından kabul edildi.
İş ilanı yazan ya da adayı kendi bulan yazılımlar da var
Bunlarla birlikte, işe alım bölümünde yapay zeka yazılımların kullanıldığı öbür alanlar da var.
Seattle merkezli Textio, kapsayıcı bir lisana sahip, çok daha geniş bir kitleye hitap edebilecek iş ilanları yazmak üzere bir yazılım hizmeti sunuyor.
Dünya Bankası’ndan Dropbox, Spotify ve Tesco‘ya kadar pek çok şirket tarafından bu yazılım kullanılıyor.
Bir de potansiyel iş adayları için internette gezinen Los Angeles merkezli Korn Ferry var. Bu yazılımla şirketler adayların kendilerine başvurmak yerine, gerçek adayları proaktif bir süreçle kendileri bulabiliyor.
Bunlar da ilginizi çekebilir
Onedio
