Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, tespiti halinde yılbaşı gecesi konut partilerine müdahale edilebileceğini belirtmişti. Pekala bu müdahaleler sırasında yaşanabilecek olasılıklar neler? Bu türlü bir baskın hakkı var mı? Hukukçular merak edilen soruları yanıtlandırdı.
Koronavirüs önlemleri kapsamında bu yıl misyonlu olmayanların dışında halkın geneli yeni yılı konutlarında karşılamaya hazırlanıyor.
Fakat meskende sevdikleriyle kalabalık konut buluşmaları planlayanlar Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan geçen günlerde gelen bir açıklamanın akabinde kararlarını bir defa daha gözden geçirmek zorunda kaldı.
Erdoğan, bir gazetecinin “Yılbaşında villalarda kutlama yapılacağına dair haberler gündemde hayli yer alıyor. Ek önlemler gündemde mi?” biçimindeki sorusu üzerine şöyle karşılık vermişti:
Son olarak yılbaşı kapsamında önlemlerin en üst düzeye çıkarıldığını belirten Bolu Valisi Ahmet Ümit, “Bir meskende şayet olağanın üzerinde insan varsa o konuttaki herkese cezai müeyyide uygulanacak” dedi.
Bütün bu açıklamaların akabinde yılbaşı gecesi yaşanabilecek muhtemel gelişmeler merak konusu olduğu üzere akıllara şu soruları getirdi:
“Ev partisine müdahale edilmesi özel hayata müdahale manasını da taşır”
Independent, bu soruları Ceza Hukuku Akademisi avukatları Mehmet Güçlü, Bahar Topsakal, Furkan Akbulut ve Yiğit Gökçehan Koçoğlu’na yöneltti.
Avukat Mehmet Güçlü’ye nazaran konut partisi, direkt tüzel karşılığı olan bir söz değil, insanların özel ömür alanındaki keyfi tasarruflarını yansıtıyor.
Bu alana müdahale edilmesinin özel hayata yönelik bir müdahale anlamını taşıdığını belirtin Güçlü, “Salgın, ülkeyi inanılmaz bir sürece sürüklemiş olabilir lakin, bu sürecin anayasal ve türel karşılığı olan ‘Olağanüstü Hal’ ilan edilmesine de gerek duyulmadı. Sürecin vasfı ne olursa olsun hukuk ve hukuk nizamının gerekliliklerini korumak birinci öncelik olmalı. Fransa’da da korona süreci kelam konusu fakat Fransız İdari Yargısı, titizlikle hukuksal kontrolünü gerçekleştiriyor” diye konuştu.
“İhbar edenin ismi saklı tutulur”
Konuşulan ve merak edilen bahislerden bir tanesi de bu istikametteki konut partilerini ihbar edenler bakımından durumun ne halde gelişeceği oldu. Varlıklı, ihbar kayıtları, olayın mahiyeti, büyüklüğü, küçüklüğü ne formda olursa olsun zımnî tutulduğunu vurgulayarak “155 polis servis sistemi, her aramayı kaydeden bir sistem yapısını ihtiva ediyor. Bundan ötürü ihbarların bilhassa telefon üzerinden isimsiz yapılması durumunda bu bilgi üzerine koronavirüs önlemleri kapsamında bir uygulama yapılması halinde ihbar kaydı ve içerik bilgisinin muhatabıyla paylaşılması kelam konusu değil” sözlerini kullandı.
“İstihbaratın takibi hukuk dışı olacaktır”
Mevzuyla ilgili istihbarat çalışmalarından bahsedilmesi de son derece abartılı olduğunu diye getiren Varlıklı, “İstihbarat ünitelerimiz, yüksek meşguliyetlerini bir kenara bırakıp kimin kiminle nerede parti yaptığıyla mı ilgilenecek? Takibatın, mesken partisi seviyesine düşürülmesi, bu istikametteki uygulamalar, ölçüsüz ve hukuk dışı olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
“Türk hukukunda hiçbir mevzuatta konut partisinin tarifi yok”
Avukat Bahar Topsakal, meslektaşı Güçlü üzere Türk hukukunde konut partisi tarifi olmadığı görüşünde.
Salgınla uğraş kapsamında İçişleri Bakanlığı tarafından 81 vilayet valiliğine gönderilen ek genelgeler ile birtakım önlemlerin gündeme getirildiğini hatırlatan Topsakal, “Genelgede oteller ve konaklama tesisleri ile kiralık villa ve gibisi yerler bakımından bir hassasiyet gösterildiğini ve lakin kamuoyunda tartışıldığı üzere ‘ev partileri’ gibi bir atfa yer verilmediğini görüyoruz. Türk Hukuku’nda hiçbir mevzuatta da esasen konut partisinin tarifi yok” bilgisini paylaştı.
“Ev partilerine hukuken müdahale mümkün değil” diyen Topsakal, şunları kaydetti:
“Kapının kırılarak konuta girilmesi konut dokunulmazlığının ihlali olur”
Topsakal’a nazaran, polisin temel hak ve hürriyetlerin kullanılması bakımından ihlal teşkil edecek formda yılbaşında konutlara baskın yapması,kapıların açılmaması halinde kapıyı kırıp içeri girmesi, demokratik, laik, toplumsal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’nde tartışılmaması gereken bir durum olup; vatandaşın kapısının kırılarak konutuna girilmesi halinde “mala ziyan verme”, “konut dokunulmazlığının ihlali” ve “özel hayatın gizliğini ihlal” gibi hataların oluşabileceği konusunda da tereddüt yok.
“Ev partilerine katılanlara 3 bin 150 ve ek 392 lira ceza kesilebilir”
Avukat Furkan Akbulut ise ‘ev partilerine’ katılanlar için kesilebilecek ceza ölçülerine dikkati çekti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yılbaşı önlemleri ile ilgili konuşurken konutlarda düzenlenecek yeni yıl partilerine müsaade verilmeyeceğini gerekirse polis baskını olabileceğini lisana getirdiğini anımsatan Akbulut, şöyle devam etti:
“Polis direkt ceza kesemez. Cezalara itiraz hakkı da var”
“Verilen bu cins idari para cezalarına karşı bireylerin itiraz hakkı bulunmaktadır” diyen Akbulut, “Ancak, polisin direkt ceza kesme yetkisi olmadığını, yalnızca cezaya destek olarak tutanak tanzim edebileceğini, son Yargıtay kararı ile birlikte cezanın fakat mülki amir tarafından kesilebileceğini vurgulayalım. Dikkat edilmesi gereken bir öbür konu, itirazın belirli bir müddette yapılacak olmasıdır. İdari para cezalarının bildirisinden itibaren 15 gün içinde Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edilmesi gerekmektedir” diye konuştu.
“Kısıtlamalar hukuka aykırı”
Avukat Yiğit Gökçehan Koçoğlu ise bu tıp kısıtlamaların hukuka alışılmamış olduğu görüşünde.
Kısıtlamaların genelgelerle yahut Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın beyanatları doğrultusunda hayata geçirildiğini bunun da hukuka ters oluduğunu lisana getiren Koçoğlu, “Kovid-19 salgını ile gayret kapsamında birbiri arkasına tedbirler alınıyor ve alınan bu kararların son vakitlerde en gündemde olanı da konutlarda düzenlenmesi mümkün yılbaşı partilerine polis baskınının yapılabileceğinin lisana getirilmiş olması. Öncelikle söz etmek isterim ki, bireylerin bir arayagelmesinin engellenmesi temel hak ve hürriyetlere müdahale manasını taşımakta olup bu müdahalelerin nasıl yapılacağı Anayasa ile kanunlar ile belirlenmiştir ve kısıtlama yolu genelge değildir” sözlerini kullandı.
“Genelgeyi münasebet göstererek meskene girilmesi hukuken mümkün değildir”
Güvenlik güçlerinin bir kişinin meskenine nasıl gireceğinin kanunlarla belirlendiğini anımsatan Koçoğlu, ”Sosyal aralık kuralına, bir kural olmasından çok hem kendimiz açısından hem de toplum sıhhati açısından hepimizin riayet etmesi gerekiyor ve bunun kontrolü de yetkililer tarafından yapılmaya çalışılıyor. Bu kuralın uygulanıp uygulanmadığının kontrolü meskenlerde, yani bireylerin özel alanlarında yapılamaz.İlk olarak esasen konutta toplumsal ara kuralı teorik olarak da pratik olarak da mümkün değildir. Bundan daha da kıymetlisi, konutta toplumsal aranın denetiminin emniyet mensuplarınca yapılmaya çalışılması halinde şahısların “mahrem” olarak nitelendirilen konutlarına hukuka ters halde müdahale gerçekleştirilmiş olur. Emniyet mensuplarının, bir kişinin konutuna nasıl girebileceği kanunlarla makuldür. Genelgeyi münasebet göstererek meskene girilmesi hukuken mümkün değildir” dedi.
“Eve giren polis kimlik denetimi ve gözaltı yapamaz”
“Peki ya meskene girilmişse ve kimlik gösterilmezse ne olacak?” sorusuna Koçoğlu şu yanıtı vererek kelamlarını tamamladı:
Onedio
