Son devirde Şark Anadolu ve Ege'de peş peşe gerçekleşen sarsıntılar beklenen büyük Marmara sarsıntısını bir defa daha hatırlattı. Marmara için “Minimum 7.3 zelzele geliyor, şakası yok” uyarısını yapan Prof. Dr. Naci Görür, İstanbul'da 900 bin binanın inançlı olmadığını belirterek “Büyük bir risk altındayız” dedi.
Vatandaşların kendi can güvenliği konusunda gereğince hassas olmadıklarını vurgulayan Görür, beklenen büyük felaket önünde Ayasofya üzere tartışmaların ise anlamsız olduğunu söyledi. Kentsel dönüşümün rantsal dönüşüme evrildiği eleştirisini de yapan Görür, Kanal İstanbul için de katiyen yapılmamalı dedi.
Cumhuriyet'ten İpek Özbey'in sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Görür, halkın kendi can güvenliği konusunda hassasiyeti olmadığını, bu nedenle hükümetlerin de bu bahse yoğunlaşmadıklarını söyledi:
“Ancak birtakım büyük sarsıntılar, insan kayıpları, memleket çapında acılı bir atmosfer oluştuğunda sarsıntı akıllarına geliyor, bir ekip şeyler yapacaklarını söylüyorlar lakin araya birkaç ay girince unutuluyor.”
“Türkiye’de 1999’dan bu yana en az 4-5 seçim oldu. 1999’da bir gecede, 55 saniyede 20 bin kişisi gömdük. Ben hiçbir vakit kendi milletimin meydanlarda pankart taşıyıp da “Depremde ölmek istemiyoruz”, “Deprem kader değildir” diye siyasalları zorladığını görmedim.”
“İnsanların can güvenliği yokken Ayasofya'yı tartışıyorlar”
“Zaten halk işi ciddiye alsa, siyasetçi de almak zorunda kalır. Aksi halde oy alamaz. Hiçbir seçimde, çabucak hiçbir parti önemli olarak zelzelesi ön plana çıkartmadı. Üstelik bir kılıf buldular, “Sevimsiz bir husus, bunu meydanlarda konuşmak iyi olmazmış”. Bu türlü saçmalık olur mu, kişilerin can güvenliği yokken, halkı hiç ilgilendirmeyen gündemleri meydanlarda bağırıp çağırıp söylemenin ne manası var?”
“Baya okumuş yazmış adamlar, oturuyorlar, Ayasofya ibadete açılsın mı açılmasın mı onu tartışıyorlar. Hayatının en azından 20 yılını ağır olarak zelzele araştırmalarına vermiş biri olarak tuhafıma gidiyor. Açılsın, her şey olsun, munfasıl, lakin büyük bir sarsıntı geliyor.”
“İstanbul'da 900 bin bina inançlı değil. Büyük bir risk altındayız”
“Minimum 7.3 sarsıntı geliyor, şakası yok. İstanbul üzere yapı stokunun yüzde 60’ının zafiyet içinde olduğu bir mahalde bunun sonuçları çok büyük olacak.”
“İstanbul’da 1 milyon 600 bin bina var. Tekrar resmi rakamlara nazaran bu yapı stokunun yüzde 60’ı mühendislik hizmeti görmemiş. Planı, girişimi, hesabı, kitabı, statiği, temel etütleri yapılmamış… Yani bunları oradan, buradan gelen, bu işi bilmeyen müteahhitler başına nazaran yapmış. Ya da her seçim öncesi vatandaş bir kat yapmış, sonra getirip bir kat daha çıkmış… O denli olunca 900 bin bina sarsıntı inançlı değil. Büyük bir risk altındayız…”
“Kentsel dönüşüm rantsal dönüşüm oldu.”
“Bizim konuştuğumuz ‘deprem odaklı kentsel dönüşüm’… Bunu yapmadılar… Bunlar ‘kentsel dönüşüm’ü ‘müteahhitlik projesi’ zannettiler. Bu işin imalatını, motor gücünü, teftişini, gözetimini de müteahhitlere verdiler. Müteahhitlerle konut sahipleri oturdular, ‘nasıl daha fazla rant elde ederiz’ diye hesap kitap yaptılar, anlaştılar. Onu yıkıp, mahalline daha berbat, sokakları daraltan, binaların uzunluğunu uzatan girişimler yaptılar.”
“Deprem açısından kabul edilebilir bir gelişim olmadı. Bu iş müteahhitlik girişimi değil. Bu iş ama devletin murakabe ve gözetiminde olur. Hasebiyle kentsel dönüşüm bu anlayışta rantsal dönüşüm oldu.”
“Kanal İstanbul yapılmamalı”
“Bir sefer zelzeleden bağımsız Kanal İstanbul yapılmamalı. Jeolojik açıdan son aşama sakıncalı, tehlikeli, İstanbul’un başında Demokles’in Kılıcı üzere sorun çıkartacak, dehşet içinde yaşamamıza neden olacak bir girişim.”
“Bu kanalın güzergâhı münhasıran Çekmece Gölü’nün kuzeyinde Sazlıdere’den başlayıp, Marmara’nın kıta sahanlığına açıldığı mekana kadar olan kesim jeolojik olarak tam manasıyla anormal tehlikeli ve riskli mahaller. Zelzele olmamasına karşın kaymalar, heyelanlar oluyor. O ortamdaki arazi stabil değil, şu anda bile kayıyor. Zelzelede haşat olur buralar. İkincisi bu Kanal İstanbul’un Marmara’ya açıldığı kıta sahanlığında deniz araştırmalarında gördük. Bizden evvel de arkadaşlarımız yaptıkları araştırmalarda canlı faylar olduğunu gördüler. Bu fayların boyutlarını tam olarak araştıramadık lakin canlı oldukları kesin. Muhtemel bir zelzelede bu faylar harekete geçmek suretiyle kanalın Küçükçekmece’ye kadar olan her bölgesini tarumar eder. Bundan kaçış yok. Heyelanlar, bu faylar tarafından haddinden fazla tetiklenebilir. Kaldı ki büyük bir tsunami tehlikesi var. Tsunami bu kanala girdiği vakit, o sırada kanalın içinde gemi falan varsa onu da sürükler götürür ve bir alanlarda taşıdığı gereçlerle kanalı tıkadığı an orada bir barajlanma olur. Bütün kanalın etrafını deniz basar. Bir daha da orayı kurtaramazsın.”
Sarsıntı riskini arttırır mı?
“Arttırır. Bakın “deprem olmayı arttırır” demiyorum, riskini arttırır. Zelzele olduğu devir olabilecek zararın hesabıdır risk. Zelzele olduğu vakit bizler nerede yangın, göçük, göçük altında insan varsa, açsa, susuzsa koşup yardım etmek isteriz. Sen kanalı oraya yapmaya kalktığında İstanbul’u adalara ayrıştırıyorsun. Adaya yardım götürmek öteki, karaya diğer. Zelzele olduğunda, orada yaptığın köprüler işe yaramadığı vakit yahut trafik tıkandığında göçük altında bekleyen kişilere ulaşamazsın. Afet idaresini zorlaştırıyor. Kanal demek orada 300-500 bin bina daha yapılması demek. Sarsıntı bekleyen bölgede yapılmaması gereken en değerli şey nüfus yoğunluğunu arttırmaktır. Ne kadar insan fazlalaşırsa, o kadar vefat olacak demektir. Kanal İstanbul’un yapılmaması gerekir.”
Röportajın tamamına buradan erişebilirsiniz.
Onedio
