Nisan ayına ait işsizlik nispetini yüzde 12,8 olarak açıklayan TÜİK'e bir itiraz da Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu'ndan (DİSK) geldi. TÜİK'in “dar tanımlı” işsizlik datalarının gerçeği yansıtmadığını savunan DİSK'e nazaran Nisan'da geniş tarifli işsizlik, yüzde 28,7'lik orantıyla (17.7 milyon) Türkiye tarihinin en yüksek rakamına ulaştı.
TÜİK'in evvelki gün açıkladığı olgulara nazaran Türkiye'de dar tarifli (resmi) işsizlik orantısı 0,2 puan azalarak yüzde 12,8 seviyesinde gerçekleşti.
Memleket umumunda işsiz sayısı 2020 Nisan periyodunda geçen yılın tıpkı devrine nazaran 427 bin kişi azalarak 3 milyon 775 bin kişi oldu.
TÜİK'in 12,8'lik nispeti ekonomistlerin tenkitlerine yol açmıştı
DİSK: TÜİK dataları gerçeği yansıtmıyor
Lakin Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi'nin (DİSK-AR) raporuna nazaran TÜİK'in “dar tanımlı” işsizlik dataları gerçeği yansıtmıyor.
Bahse ait DİSK-AR tarafından paylaşılan raporda Kovid-19 salgınının büyük bir istihdam sarsıntısına yol açtığına dikkat çekildi ve “Yüz binlerce işyeri kapanmış, devasa bir iş ve istihdam kaybı yaşanmışken TÜİK'in işsizliğin düştüğünü açıklaması inandırıcı değildir. TÜİK'in işsizlik hesaplama tekniği Kovid-19 üzere bir salgın periyodunun tesirlerini yansıtmaktan uzaktır” denildi.
Kovid-19 devrinde yaygın olarak işten çıkarma bölgesine kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade ödeneği kullanılması nedeniyle milyonlarca çalışanın çalışmadığı halde istihdamda gözükdüğüne dikkat çekilen raporda, “TÜİK'in usulüne nazaran, kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade ödeneği alan emekçiler iş aramadıkları için işsiz sayılmıyor. Bu nedenle Kovid-19'un yarattığı iş ve istihdam kaybını hesaplamak için DİSK-AR alternatif hesaplama yollarına başvurdu” diye kaydedildi.
DİSK-AR tarafından hazırlanan raporun özet bulguları ise şöyle:
-
Geniş tarifli işsizlik ve iş kaybı 17,7 milyonu aştı.
-
Kovid-19 11 milyona yakın yeni iş kaybı ve işsiz yarattı.
-
Revize edilmiş geniş tarifli işsizlik ve iş kaybı nispeti yüzde 52 olarak hesaplandı.
-
Bayan işgücü sayısı yüzde 13,9, bayan istihdamı sayısı yüzde 11,9 azaldı.
-
İstihdam bir yılda 2 milyon 585 bin kişi düştü.
-
İşbaşında olanların sayısı 7,1 milyon düştü.
-
Ümitsiz işsizlerin sayısı 553 binden 1 milyon 310 bine yükseldi.
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz
Mahfi Eğilmez yazdı: TÜİK işsizliği nasıl hesaplıyor?
Ekonomist Mahfi Eğilmez, TÜİK'in hesaplama sistemini ferdî web sitesindeki “Gerçek İşsizlik Oranı” başlıklı yazısında ele aldı.
Eğilmez'in yazısı şöyle:
“TÜİK Nisan ayı işsizlik nispetini yüzde 12,8 olarak açıkladı. Evvelki ayın işsizlik nispeti yüzde 13,2, bir evvelki yılın Nisan ayı işsizlik nispeti ise yüzde 13 idi. Yüzde 12,8’lik işsizlik orantısı kamuoyunda her zamankinden daha da fazla reaksiyon yarattı. Halbuki bu nispet, kabul edilen varsayımlara nazaran gerçek. Asıl soru şu: Kabul edilen varsayımlar gerçek hayatı yansıtıyor mu yoksa hayal eseri mü?
15 ve daha yukarı yaştaki bir kişinin işsiz sayılabilmesi için: (1) Son 4 hafta içinde bir gün dahi fiyatlı ya da fiyatsız hiçbir işte çalışmamış olması, (2) Son 4 hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış olması, (3) 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olması gerekiyor.
Bu tanıma uymayanlar mesela işsiz olduğu halde son 4 haftada iş başvurusu yapmamış olanlar yahut birisinin yanında bir gün fiyatla bir iş yapmış olanlar ya da bir gün karın tokluğuna çalışıp da fiyat almamış olanlar işsiz sayılmıyor. Artık bu çerçevede eldeki olguları öncelikle bir tablo haline getirelim.”
“Türkiye’nin gerçeğe en yakın işsizlik nispeti yüzde 24,6”
“Tabloya bakacak olursak; Türkiye’de son bir ayda ve son bir yılda istihdam edilenlerin sayısı azalmış. Bu durumda sıradan olarak işsizlerin sayısı artacağı mahalde o da azalmış.
Bu tuhaf durumun nasıl ortaya çıktığının cevabı tablonun 4 ve 7 numaralı satırlarında saklı. 4 numaralı satırda nokta sahalar; son 4 hafta içinde hiçbir işte fiyatlı ya da fiyatsız çalışmadığı halde iş başvurusu yapmayanlarla mevsimlik çalışma, konut bayanı olma, öğrencilik, gelir sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz halde olma üzere nedenlerle iş aramayıp lakin işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirtenleri tabir ediyor.
4,5 milyonu aşkın sayıdaki bu kimseleri de işsiz sayısına ve işgücüne eklersek (ki işin akıllıcası budur) işsizlerin sayısı 8,4 milyona ve geniş işsizlik nispeti da yüzde 24,6’ya yükseliyor. İşte Türkiye’nin gerçeğe en yakın işsizlik orantısı budur.
Resmi ve geniş işsizlik nispetlerini bir grafikle gösterelim.”
“Geniş işsizlik orantısı 2013 yılından beri mütemadi artış eğiliminde”
“Son periyotta resmi işsizlik orantısıyla geniş işsizlik orantısı arasındaki alakanın iyice kopmasının nedenleri arasında iktisadın büyüyememesi nedeniyle işsizlerin iş bulma umudunu kaybetmesi, resmi kanallar konumuna hususî bağları devreye sokmaya yönelmeleri üzere nedenler sayılabilir. Son 2 aydaki büyük kopuşun bir nedeni Covid – 19 pandemisinin yarattığı sıhhat kaygısıyla işsizlerin iş bulmak için müracaat yapmaya gitmekten çekinmeleridir.
Her ne kadar kamuoyunda büyük kuşkular yaratsa da TÜİK’in esas aldığı resmi işsizlik orantısı hesaplaması esas alınan varsayımlar altında yanlışsız olabilir. Buradaki problem esas alınan varsayımların Türkiye hesaplaması için gerçekleri yansıtmamasıdır. Zira gelişmiş devletlerde işsizler mütemadi müracaat yaptığı halde bizde bir müddet sonra umudunu kesenler iş müracaatında bulunmuyor ve işsiz sayılmaktan çıkıyor. O nedenle Türkiye’deki işsizliği en hakikat gösteren orantı yukarıda değindiğimiz son 4 hafta içinde işi olmadığı ve işbaşı yapmaya hazır olduğu halde iş için başvurmayanların da dahil edildiği geniş işsizlik nispeti olan yüzde 24,6’dır ve bu nispet 2013 yılından beri mütemadi artış eğilimindedir.”
Onedio
